Jednakowo ważne

Wybór odpowiedniego środka smarowego do sprzętu budowlanego, a co za tym idzie do układu w którym będzie pracował, powinien zaczynać się od zaleceń i specyfikacji, jakie producent maszyny zamieścił w instrukcji obsługi.

Użycie oleju o innej jakości niż zalecana przez producenta sprzętu może wiązać się z kosztownymi wizytami w warsztacie – ostrzega Dominik Fejklowicz, z działu strategii produktu Orlen Oil. Jeśli sprzęt ma być wydajny i sprawny, a dodatkowo nie powodować niepotrzebnych kosztów serwisowych i zbędnych przestojów, należy dbać o jakość środka smarowego w każdym układzie tak samo. Olej przepracowany, czyli taki który został w układzie dłużej niż przewiduje instrukcja producenta maszyny, traci właściwości, jest coraz bardziej zanieczyszczony, a to może prowadzić do niekorzystnych zjawisk takich jak zwiększone tarcie, korozja, osady w układzie, nierównomierne ciśnienie robocze. Najnowsze maszyny budowlane z reguły wymagają oleju hydraulicznego, przekładniowego lub przekładniowo-hydraulicznego typu UTTO, dostosowanego do ich konstrukcji, warunków pracy oraz o jakości przewidzianej przez ich producenta. Specyfika pracy maszyny, a także klimat mają wpływ na to, jakiego typu środek smarny powinien być zastosowany.

– Olej to nie tylko smarowanie, ale także ochrona, która ma kluczowy wpływ na sprawność i żywotność różnych podzespołów maszyn i urządzeń – dodaje Kamil Roszyk, inżynier ds. wdrożenia produktu w Syntaco (Q8). – Każdy olej jest ważny, ponieważ sprawność i trwałość każdego podzespołu zależy od oleju. W praktyce oleje możemy podzielić na takie, których jakość użytkownik może ocenić w krótkim czasie oraz takie, które można ocenić w dłuższym okresie. Na przykład oleje hydrauliczne (i część olejów przekładniowych) mogą być ocenione w pierwszych godzinach pracy, kiedy operator usłyszy lub poczuje spowolnienie cyklów roboczych członów wykonawczych. W przypadku silnikowych i przekładniowych użytkownik może po czasie dostrzec zanieczyszczenia wewnętrzne, przykładowo osady w silniku spalinowym, nadmierne zużycie części takich jak łożyska i koła zębate.

Jak zauważa Marek Klimowicz z firmy PHU Andrzej Klimowicz (Neste), z technologicznego punktu widzenia oleje przekładniowe wymagają znacznie większej uwagi. Mają one bardziej skomplikowane formuły, ponieważ muszą być stosowane np. w mechanizmach różnicowych, gdzie występują ekstremalnie wysokie ciśnienia i temperatury. Oleje przekładniowe pełnią nie tylko funkcję środka smarnego, ale muszą także skutecznie chronić przed zużyciem, a w wielu przypadkach są stosowane jako „napełnienie na całe życie”. Z kolei oleje hydrauliczne służą głównie jako medium do przenoszenia mocy. Pompy hydrauliczne również muszą być chronione przed zużyciem, ale nie w takim stopniu jak w przypadku przekładni. W niektórych pojazdach można stosować olej przekładniowy jako płyn hydrauliczny, ale nigdy nie zaleca się wlewania oleju hydraulicznego jako przekładniowego.

Im droższa maszyna

Na kolejne aspekty zwraca uwagę Michał Izdebski, product manager central and eastern Europe Valvoline. Generalnie im droższa maszyna, tym więcej wagi jej użytkownik przywiązuje do płynów eksploatacyjnych. W mało wymagających układach hydraulicznych lub przekładniowych najważniejszym wyznacznikiem (wciąż) pozostaje cena produktu. Użytkownicy tego typu maszyn wybierają najtańsze, przez co najprostsze produkty. Im maszyna bardziej zaawansowana, jeżeli np. jej układ hydrauliczny pracuje na wyższych ciśnieniach, z większymi obciążeniami, tym osoby zajmujące się utrzymaniem ruchu częściej decydują się na produkty bardziej zaawansowane, oferujące lepsze właściwości odporności przeciw oksydacji, cechujące się wydłużoną eksploatacją. – Przy takim podejściu minimalizowane są koszty, nawet wtedy, kiedy na pierwszy rzut oka produkt wydaje się bardziej kosztowny – komentuje Michał Izdebski.

– Produkt rekompensuje to dłuższym okresem eksploatacji, rzadszą wymianą, lepszą ochroną danego układu, a także większym zakresem temperatur roboczych.

Wiktoria Klauze, p.o. kierownika laboratorium firmy Tedex przestrzega przed swego rodzaju „zapominaniem” o olejach przekładniowych – są one niemniej ważne jak hydrauliczne. Przekładnie w maszynach budowlanych przenoszą znaczne obciążenia i muszą działać płynnie, by uniknąć zużycia czy zatarcia mechanizmów. Choć w praktyce użytkownicy czasami mogą pomijać regularne monitorowanie stanu olejów przekładniowych, ich degradacja lub zanieczyszczenie mogą skutkować poważnymi awariami, zwiększonymi kosztami napraw i przestojami maszyn.

Mniej oleju

– Trendy na polskim rynku są zbieżne z trendami w całej Europie i pozostają niezmienne od lat: wydłużone interwały wymiany oraz mniejsze ilości oleju w układzie – wymienia Marek Klimowicz (Neste). – Te dwa czynniki przyczyniają się do zmniejszenia wolumenu produkcji środków smarnych.

Stawia to producentów tych środków w trudnej sytuacji, w której konieczne jest opracowywanie nowych technologii i stosowanie surowców wyższej jakości. Dotyczy to obu komponentów olejów. Baza musi być lepsza, aby skuteczniej opierać się utlenianiu i innym procesom starzenia oleju. Mniejsza ilość oleju oznacza mniejszą ilość dodatków, które muszą być bardziej trwałe i skuteczne. To ponownie wymusza sięganie po surowce wyższej jakości.

– Oleje przekładniowe, przekładniowo-hydrauliczne czy hydrauliczne przeznaczone do maszyn budowlanych cieszą się podobnym zainteresowaniem klientów – informuje Dominik Fejklowicz z Orlen Oil. – Dane wskazują na równomierne rozłożenie zapotrzebowania na poszczególne oleje z zauważalnym, niewielkim wzrostem zainteresowania przekładniowo-hydraulicznymi typu UTTO. W dłuższej perspektywie oleje hydrauliczne mogą tracić na zainteresowaniu na rzecz przekładniowo-hydraulicznych, które są olejami wielofunkcyjnymi i bardziej uniwersalnymi.

Zamiany na polskim rynku zachodzą powoli, lecz systematycznie, co podkreśla Michał Izdebski (Valvoline). Związane jest to ze stale zwiększającą się liczbą nowoczesnych maszyn. Im pojazd jest bardziej zaawansowany, tym bardziej zaawansowanych środków smarowych wymaga.

Producenci olejów, w odpowiedzi na zapotrzebowanie, dostarczają produkty o coraz lepszych parametrach – wskazuje Wiktora Klauze (Tedex). Na rynku można znaleźć oleje o podwyższonej odporności na utlenianie i starzenie, dające lepszą ochronę w warunkach wysokich temperatur oraz lepszą kompatybilność z systemami hydraulicznymi, co zmniejsza ryzyko awarii.

– W perspektywie wieloletniej rosnąca świadomość ekologiczna wpływa na preferencje użytkowników oraz ofertę producentów olejów – mówi pani Wiktoria. – Przykładem są biodegradowalne oleje hydrauliczne. Nowoczesne maszyny budowlane stają się coraz bardziej zaawansowane, wymagając specjalistycznych olejów o wyższych parametrach. Wzrost liczby maszyn wyposażonych w inteligentne systemy zarządzania energią czy hydraulikę o dużej mocy oznacza potrzebę dostosowania produktów smarnych, by zapewnić ich trwałość i wysoką wydajność.

A co z elektrykami?

Na prąd mają być nie tylko auta osobowe, dostawcze, ciężarowe, także maszyny robocze. Zdaniem Marka Klimowicza reprezentującego Neste elektryfikacja, w wieloletnim ujęciu, nie wpłynie na oleje hydrauliczne i przekładniowe, ponieważ działają one tam, gdzie panuje wysokie tarcie (głównie łożyska i przekładnie). Aby jednak dalej zmniejszać ślad węglowy, coraz częściej będą stosowane zrównoważone środki smarne oparte na tłuszczach odpadowych lub na ponownie przetworzonych olejach.

Przykładowe oleje do maszyn budowlanych

 Gulf

Oleje przekładniowe HT Fluid TO-4 (10W, 30, 50). Specjalnie zaprojektowane do przekładni Powershift, przekładni głównych i mokrych hamulców ciężkiego sprzętu terenowego używanego w robotach ziemnych, pozyskiwaniu drewna, w kopalniach, transporcie drogowym i zastosowaniach rolniczych. Są mieszane z najwyższej jakości olejów bazowych i sprawdzonych dodatków uszlachetniających, aby zapewnić lepszą ochronę przed zużyciem, stabilność termooksydacyjną, właściwości cierne, ochronę przed rdzą i korozją. Zostały specjalnie opracowane, żeby spełnić wymagania eksploatacyjne przekładni Caterpillar TO-4, przekładni Powershift Komatsu, przekładni hydrokinetycznych ZF oraz automatycznych przekładni Allison C-4.

Oleje hydrauliczne Harmony HVI (lepkości 32, 46, 68). Najwyższej jakości, przeciwzużyciowe oleje, opracowane specjalnie do zastosowań w szerokim zakresie temperatur lub tam, gdzie jest wymagana niewielka zmiana lepkości przy wahaniach temperatury. Formuła zawierająca wysokiej jakości parafinowe oleje bazowe, polimer o wysokiej odporności na ścinanie oraz zaawansowany pakiet dodatków uszlachetniających spełnia rygorystyczne wymagania nowoczesnych układów hydraulicznych. Oleje zapewniają bardzo dobrą ochronę przed utlenianiem, degradacją, rdzą i korozją oraz zużyciem. Mają znakomite właściwości kontroli pienienia, separacji wody i szybkiego uwalniania powietrza. Przekraczają wymagania światowych norm branżowych, tj. DIN 51524 część 3 HVLP, AFNOR NFE 48-603 (HV), ISO 11158 HV oraz większości międzynarodowych producentów OEM.

Mobil

Mobilfluid 424. Najwyższej jakości uniwersalny olej do ciągników, opracowany aby spełniać lub przewyższać wymagania dla płynów przekładniowych i hydraulicznych. Zaawansowana technologia pozwala na pełne wykorzystanie osiągów nowoczesnych ciągników rolniczych i transportowych, pracujących w różnych warunkach pogodowych i eksploatacyjnych. Mobilfluid 424 łączy wybrane oleje bazowe oraz zaawansowany pakiet dodatków uszlachetniających, zapewniając odpowiednie właściwości smarne wymagane w warunkach intensywnej eksploatacji układów napędowych w sprzęcie rolniczym oraz transportowym. Jest odpowiedni do obniżania zużycia i poziomu drgań w hamulcach mokrych. Zapewnia dynamikę pracy i skuteczne smarowanie w niskich temperaturach otoczenia. Posiada następujące aprobaty: Volvo WB 101, ZF TE-ML 05F, 17E.

DTE 10 Excel 15, 22, 32, 46, 68, 100, 150 to wysokiej jakości oleje hydrauliczne o właściwościach przeciwzużyciowych, przeznaczone w szczególności do wysokociśnieniowych systemów hydraulicznych wykorzystywanych w nowoczesnym sprzęcie przemysłowym i transportowym. Seria DTE 10 Excel jest stworzona z olejów bazowych w technologii syntetycznej i opatentowanego pakietu dodatków uszlachetniających, aby zapewnić zrównoważone osiągi w szerokim zakresie zastosowań. Produkty z tej serii wykazują wyjątkową stabilność oksydacyjną i termiczną, co pozwala na długą żywotność oleju i zminimalizowanie tworzenia się osadów w trudnych układach hydraulicznych wykorzystujących pompy wysokociśnieniowe o dużej wydajności. Innowacyjne właściwości zapewniające utrzymanie układu w czystości przyczyniają się do ochrony przed awariami najbardziej czułych części układu, takich jak serwozawory oraz zawory proporcjonalne w wielu układach hydraulicznych.

Neste

Axle 80W-90 to uniwersalny olej przekładniowy z dodatkami odpornymi na ekstremalne ciśnienia. Jest wytwarzany z rafinowanych rozpuszczalnikami parafinowych lub naftenowych olejów bazowych. Zawiera skuteczne środki utleniające, przeciwpieniące i odporne na ciśnienie, a także dodatki poprawiające film smarny. Zalecany do przekładni napędowych i różnicowych oraz skrzyń biegów do użytku całorocznego. Szczególnie polecany do hipoidalnych przekładni napędowych i przekładni redukcyjnych w pojazdach wymagających olejów o dobrej odporności na ciśnienie. Axle 80W-90 nadaje się do większości przekładni śrubowych smarowanych olejem. Normy, aprobaty, specyfikacje: API GL-5, NSN 9150-58-001-9687, ZF TE-ML 07A, 08

Hydraulic 46 Super, najwyższej klasy mineralny olej hydrauliczny. Odznacza się bardzo szerokim zakresem temperatur pracy i właściwościami na zimno, również w ekstremalnie niskich temperaturach. Został opracowany do użytkowania przez cały rok, gdy temperatura jest niska w trakcie uruchamiania i wysoka podczas pracy układów hydraulicznych. Specjalne dodatki stworzone z myślą o pracy w ekstremalnych warunkach zapewniają bardzo dobrą ochronę przed zużyciem, utlenianiem i korozją. Jest stosowany np. w koparkach, sprzęcie leśnym, maszynach do robót ziemnych, wózkach widłowych, dźwigach. Normy, aprobaty, specyfikacje: DIN 51524/3 HVLP, ISO VG 46, 11158 HV, Cincinnati Milacron P-70, Denison HF-0, HF-1, HF-2, NSN 9150-58-001-9650, Swedish Standard (SS) 15 54 34 AV, Vickers I-286-S, M-2950-S.

Orlen Oil

Multi PTF 10W. Jednosezonowy, półsyntetyczny olej przekładniowo-hydrauliczny PTF (Power Transmission Fluid) spełnia rygorystyczne wymagania Caterpillar TO-4. Wyróżnia się wysokimi własnościami przeciwzużyciowymi, maksymalnie ogranicza zużycie przekładni, zapewnia cichszą pracę hamulców, wykazuje bardzo dobrą kompatybilność z materiałami uszczelnień układu i bardzo dobrą odporność na utlenianie. Wysoki wskaźnik lepkości zapewnia bardzo dobrą charakterystykę lepkościowo-temperaturową. Dzięki zastosowaniu bazy syntetycznej, specjalnie dobranym dodatkom uszlachetniającym o działaniu przeciwutleniającym, przeciwkorozyjnym, poprawiających własności smarne i odporność na pienienie olej zapewnia wydłużoną żywotność przekładni i hamulców. Poza Cat TO-4 spełnia wymagania: Allison C-4, Komatsu Dresser HMS B21-0006, Komatsu Micro-Clutch, Komatsu KES 07.868.1.

Multi UTTO 10W-30. Uniwersalny, wielofunkcyjny, nowej generacji, wysokiej jakości olej hydrauliczno-przekładniowy UTTO (Universal Tractor Transmission Oil). Nowoczesna, zaawansowana i unikatowa kompozycja specjalnie dobranych, mineralnych baz oraz dodatków uszlachetniających umożliwia spełnienie współczesnych wymagań eksploatacyjnych producentów sprzętu rolniczego, budowlanego i przemysłowego. Charakteryzuje się bardzo dobrymi własnościami smarnymi, przeciwzużyciowymi i przeciwkorozyjnymi wymaganymi podczas intensywnej eksploatacji nowoczesnych przekładni i układów hydraulicznych. Wykazuje bardzo dobrą kompatybilność z różnorodnymi materiałami uszczelnień układu, odporność na utlenianie oraz świetne własności niskotemperaturowe. Doskonale tłumi drgania układu. Spełnia wymagania m.in.: Allison C-4, Caterpillar TO-2, Komatsu, ZF TE-ML 03E, 05F, 06K, 17E, 21F.

Q8 Oils

Trans XGS 75W-90 to najwyższej jakości, w pełni syntetyczny olej przekładniowy do wysokoobciążonych elementów układu napędowego, wymagających szczególnego smarowania w niskich temperaturach. Oferuje najlepszą w swojej klasie ochronę przed ekstremalnym ciśnieniem i zużyciem dzięki wyjątkowej stabilności zarówno w wysokich, jak i niskich temperaturach. Efektem jest zoptymalizowane smarowanie osi hipoidalnych i niehipoidalnych. Q8 Trans XGS 75W-90 jest przeznaczony do wysokoobciążonych elementów pojazdów górniczych lub budowlanych, takich jak tylne osie, przekładnie główne i wybrane przekładnie manualne, wymagających płynności w niskich temperaturach. Spełnia on najnowsze wymagania wszystkich głównych producentów OEM, takich jak SAE J 2360, MAN 342 S1, Scania STO 2:0A FS, Volvo 97312, a także ZF TE-ML 02B, 05A, 12L, 12N, 16F, 17B, 19C, 21A, 24A.

Handel 46 – bardzo dobry olej hydrauliczny na bazie cynku, który nadaje się do szerokiego zakresu temperatur i zastosowań. Dzięki bardzo wysokiemu indeksowi lepkości >180 olej na bazie cynku ma wyjątkowe właściwości przepływu. Wysoka stabilność utleniania zapewnia wydłużony interwał smarny. Handel 46 nadaje się tam, gdzie potrzeba olejów o bardzo wysokiej lepkości. Jest używany we wszystkich aplikacjach sezonowych, w urządzeniach off-highway. Specyfikacje i aprobaty: DIN 51524/3 HVLP, ISO 11158 HV, Bosch Rexroth RE 90220, Eaton 03-401-2020, Swedish Standard (SS) 155434 AV.

Shell

Spirax S4 CX 10W, 30W, 50W. Zaawansowany, wielozadaniowy olej przekładniowo-hydrauliczny zapewniający bezawaryjną pracę urządzeń oraz maksymalnie wydłużający czas ich eksploatacji. Minimalizuje powstawanie osadów, chroni przed korozją, zapewnia stabilność parametrów oraz długie przebiegi. Spełnia wymagania nowoczesnych układów przekładniowych, zapewnia prawidłową pracę sprzęgieł oraz bezproblemową i cichą pracę przekładni z mokrymi hamulcami. Utrzymuje dobrą płynność również w niskich temperaturach, co poprawia ochronę układów w sezonie zimowym. Specyfikacje, aprobaty: Caterpillar TO-4, ZF TE-ML 03C (SAE 10W), Allison C-4, Caterpillar TO-4, ZF TE-ML 03C, 07F (SAE 30W), Allison C-4, Caterpillar TO-4 (SAE 50W).

Tellus S2 VX 46. Bardzo wysokiej jakości olej hydrauliczny na bazie olejów grupy II, o wszechstronnych zastosowaniach, również w precyzyjnych układach hydraulicznych. Zapewnia niezawodną ochronę i wydajność w szerokim zakresie temperatur i ciśnieniach nawet ponad 400 bar. Dzięki wysokiej odporności na degradację termiczną (TOST 5000) oraz chemiczną umożliwia znaczne wydłużenie okresów między wymianami. Minimalizuje powstawanie osadów i szlamów, zapewniając niezawodność i wyższą czystość systemów hydraulicznych. Wykazuje bardzo dobrą stabilność w obecności wody oraz zapobiega korozji i rdzewieniu elementów układów pracujących w środowiskach silnie zawilgoconych. Spełnia wymagania: DIN 51524 part 3 (HVLP), ISO 11158 (HV), ASTM D6158 (HV), Bosch Rexroth RDE 90245, Denison (HF-0, HF-1, HF-2), Eaton E-FDGN-TB002-E, Fives (Cincinnati Machine) P-70, Swedish Standard SS 15 54 34 AM.

Tedex

Super Gear 80W-90 – wielosezonowy, zaawansowany olej przekładniowy, zaprojektowany specjalnie do smarowania obciążonych przekładni pojazdów, takich jak skrzynie biegów, tylne osie i inne elementy wymagające środka o wysokiej jakości GL-5. Zostało to osiągnięte dzięki zastosowaniu najwyższej jakości mineralnych, hydrorafinowanych olejów bazowych oraz starannie dobranego pakietu dodatków, w tym bezołowiowych o właściwościach EP (Extreme Pressure). API GL-5, DAF, Ford WSD-M2C200-C, Iveco, Mack GO-J, MAN 341 E2, Z2, 342 M2, MB 235.0, MIL-L-2105D, Scania STO 1:0, MT, Volvo 97310, ZF TE-ML 05A, 07A, 16B-D, 17B, 19B.

Texaco

Delo Syn-THF XC jest wysokiej jakości syntetycznym olejem przekładniowym do układów przeniesienia napędu z mokrymi hamulcami, przeznaczonym do stosowania w aplikacjach, gdzie jest wymagany produkt o specyfikacji Volvo WB 102. Opracowano go przy udziale wysokiej jakości syntetycznego oleju bazowego w połączeniu ze specjalnie dobranym pakietem dodatków uszlachetniających. Zawartość dodatków EP w jego składzie jest wyższa niż w typowych cieczach tego rodzaju, a to zapewnia lepszą ochronę przekładni. Stabilność utleniania syntetycznych olejów bazowych oznacza, że w porównaniu z tradycyjnymi środkami smarnymi Delo Syn-THF XC zapewnia znacznie dłuższe okresy eksploatacji, zaś jego odporność temperaturowa przekłada się na możliwość stosowania w trudniejszych warunkach pracy. Uzyskał zatwierdzenie Volvo 97304 (WB 102).

Rando HD LVZ. Hydrauliczny olej odpowiedni do użytku w szerokiej gamie układów pracujących pod dużym ciśnieniem, z pompami zębatymi, łopatkowymi, promieniowymi, osiowo-tłokowymi. Zalecany przede wszystkim do mobilnych układów hydraulicznych, np. w koparkach, ładowarkach oraz innych maszynach do robót ziemnych, eksploatowanych w różnych temperaturach otoczenia oraz temperaturach roboczych układu. Płynność w niskiej temperaturze zapewnia szybki obieg oleju oraz ochronę przed zużyciem w ciągu całego roku, podczas rozruchu w każdych warunkach pogodowych. Zapewnia wysoką odporność na ścinanie oraz ochronę układu podczas pracy w wysokiej temperaturze i wysokim ciśnieniu. Uzyskał zatwierdzenie Volvo 98620, spełnia DIN 51524/3, ISO 11158 HV.

Valvoline

Unitrac 80W. Wysokiej jakości, uniwersalny płyn do całorocznego smarowania układów hydraulicznych, przekładni, mechanizmów różnicowych z układami mokrych hamulców oraz przekładni głównych ciągników. Nie jestprzeznaczony do używania jako smar do silników. Unitrac chroni podzespoły ciągnika przed zużyciem i korozją, a ponadto posiada znakomite właściwości ograniczające tarcie. Lepkość oleju do przekładni SAE 80W odpowiada mniej więcej lepkości oleju silnikowego SAE 10W-30. API GL-4, Allison C-4, Komatsu, Volvo 97303 (WB 101), ZF TE-ML 03E, 05F, 06D, 06K, 06N, 06R, 17E, 21F.

Ultramax HVLP 46, Konwencjonalny olej hydrauliczny najwyższej jakości z formułą przeznaczoną do maszyn przemysłowych oraz maszyn do robót ziemnych. Ta gama olejów o wysokim wskaźniku lepkości (VI), zapewnia wyjątkową ochronę przed zużyciem oraz wydajność podczas pracy przy dużych obciążeniach, nawet w skrajnych warunkach klimatycznych. Przeznaczony m.in. do sprzętu pozadrogowego narażonego na wysokie i niskie temperatury, np. do systemów hydraulicznych maszyn przemysłowych oraz maszyn do robót ziemnych. Nadaje się do żurawi i podnośników hydraulicznych, ładowarek, wózków wysokiego składowania, wózków widłowych, koparek, wywrotek, ramp załadowczych, tylnych ścian skrzyń ładunkowych. Poziomy sprawności: DIN 51524 part 3, ISO 11158 HV, ASTM D6158 HV, Denison HF-0, HF-1, HF-2, Eaton 03-401-2010, Fives Cincinnati Machine P-70, ZF TE-ML 07H, 21M.

T&M nr 11/2024

Tekst: Jacek Dobkowski

Add comment

Name

E-mail (required, but will not display)

Website

Title

Notify me of follow-up comments

Refresh

Send

Cancel