Pamiętajcie o terminach
Przygotowaliśmy krótki przegląd terminów przedawnień i opóźnienia dostawy.
W przypadku szkód powstałych w sektorze drogowego transportu towarów zawsze trzeba przestrzegać terminów przedawnień.
Terminy zgłaszania zastrzeżeń
Uszkodzenia, braki towaru. W przypadku widocznych uszkodzeń i braków należy zgłosić zastrzeżenia zgodnie z art. 30 CMR (najpóźniej) w momencie dostawy. Konwencja CMR wprowadza rozróżnienie pomiędzy „wspólnym” sprawdzeniem towaru przez odbiorcę i przewoźnika oraz brakiem takiego „wspólnego” sprawdzenia. Ten drugi przypadek ma miejsce na przykład wtedy, gdy towar zostaje dostarczony pod nieobecność odbiorcy. Zastrzeżenie bezpośrednie, zgłaszane w momencie dostawy, nie wymaga w żadnym razie formy pisemnej, ale w przypadku jej braku mogą jednak powstać problemy dowodowe. Forma pisemna jest natomiast wymagana w przypadku zastrzeżeń dotyczących niewidocznych szkód i braków – należy je zgłosić w ciągu 7 dni (z wyłączeniem niedziel i dni świątecznych).
Opóźnienie dostawy. Zgodnie z art. 30 ust. 3 CMR opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane do przewoźnika w terminie 21 dni od momentu dostarczenia towaru. Zastrzeżenie to musi zostać zgłoszone na piśmie. W tym przypadku wlicza się niedziele i dni świąteczne.
Terminy przedawnienia
Zgodnie z art. 32 CMR wszelkie roszczenia wynikające z przewozów podlegających Konwencji CMR przedawniają się po upływie 1 roku lub po upływie 3 lat w przypadku złego zamiaru lub „rażącego niedbalstwa” w rozumieniu art. 29 CMR. 
Różny jest jednak początek biegu przedawnienia. Jedynie w przypadku częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia dostawy początek biegu terminu jest taki sam jak dzień wydania towaru. W razie całkowitego zaginięcia termin przedawnienia rozpoczyna się dopiero 30. dnia po upływie umówionego terminu dostawy lub – gdy nie uzgodniono terminu dostawy – 60. dnia po przyjęciu towaru do transportu przez przewoźnika. W takich przypadkach należy zauważyć, że bieg tych terminów może ulec zawieszeniu i to od momentu złożenia pierwszej pisemnej reklamacji wobec przewoźnika do momentu, gdy zostanie ona przez niego odrzucona na piśmie.
Przepisy Konwencji CMR przewidują również trzeci początek biegu terminu przedawnienia, który ma zastosowanie „we wszystkich innych przypadkach” poza już wymienionymi. W praktyce dotyczy to głównie roszczeń z tytułu przewoźnego, przy czym 12-miesięczny termin przedawnienia zaczyna biec dopiero po 3 miesiącach od zawarcia umowy przewozu, czyli przewoźne przedawnia się po 15 miesiącach od zawarcia umowy przewozu. Wskazane jest wprowadzenie w księgowości odpowiedniego ”systemu wczesnego ostrzegania o przedawnieniu się roszczeń z tytułu przewoźnego”.
Należy zauważyć, że sytuacja prawna została przeanalizowana w tym artykule wyłącznie pod kątem możliwości zastosowania przepisów Konwencji CMR i że istnieją tu również subtelności, które wykraczają poza zakres niniejszej publikacji. Z uwagi na złożoność tego zagadnienia zalecamy, aby obsługę szkód już na wczesnym etapie powierzać w ręce ekspertów, jakimi są pracownicy firmy Lutz Assekuranz.
Opóźnienie dostawy – możliwość zastosowania odpowiedzialności ograniczonej do kwoty przewoźnego (art. 23 ust. 5 CMR)
Sytuacja wyjściowa jest taka. Z powodu poważnej awarii przewoźnik, któremu powierzono transport pomarańczy, dostarcza towar dopiero po uzgodnionym terminie dostawy. Z powodu opóźnienia wszystkie pomarańcze zostały narażone na uszkodzenie i w momencie dostarczenia ich do odbiorcy miały już obniżoną wartość.
Odbiorca uważa, że towar został uszkodzony i domaga się odszkodowania, odpowiadającego obniżeniu jego wartości (art. 25 w związku z art. 23 ust. 1-4 CMR). Przewoźnik podnosi, że szkoda została spowodowana opóźnieniem, dlatego też przysługuje odszkodowanie tylko do wysokości przewoźnego (art. 23 ust. 5 CMR). Komu należy przyznać rację?
W tym przypadku rację ma odbiorca. Szkody na towarze (zwane również szkodami w substancji przesyłki) jeżeli powstały w wyniku opóźnienia dostawy, podlegają odszkodowaniu zgodnie z art. 25 w związku z art. 23 ust. 1-4 CMR. Nie ma tu zastosowania ograniczenie odpowiedzialności do wysokości uzgodnionego przewoźnego.
Jeżeli odbiorca oprócz szkody na towarze poniesie także szkodę majątkową, należy sprawdzić – zgodnie z międzynarodowym orzecznictwem – czy obie szkody wynikają z tej samej przyczyny, czy też nie. Odszkodowanie za obydwie szkody przysługuje tylko wtedy, gdy przyczyny są różne. Oto przykład.
Jak należałoby ocenić tę sytuację, gdyby pomarańcze wypadły na drogę podczas transportu i wszystkie uległyby uszkodzeniu, a opóźnienie dostawy wynikałoby z konieczności ich zebrania, w związku z czym odbiorca poniósłby np. koszty za wynajem powierzchni na swoje stoisko targowe, które wówczas stałoby puste?
Również i w tym przypadku można dochodzić jedynie odszkodowania za szkodę na towarze zgodnie z wymienionymi wcześniej przepisami, regulującymi kwestię odpowiedzialności. Szkoda spowodowana opóźnieniem, dotycząca majątku odbiorcy – w tym przypadku koszt wynajmu powierzchni – nie podlega dodatkowej rekompensacie, ponieważ szkoda na towarze i szkoda majątkowa mają tą samą przyczynę (wypadnięcie pomarańczy z ciężarówki). Należy jednak zauważyć, że nie wszystkie sądy rozstrzygnęłyby tę kwestię jednakowo.
W praktyce wielu przewoźników ma stale wątpliwości co do prawidłowości i kompletności zgłaszanych wobec nich roszczeń odszkodowawczych. Mamy nadzieję, że dzięki tej publikacji udało się wyjaśnić Czytelnikom kwestie, które zostały w nim omówione. W przypadku jakichkolwiek pytań prosimy o kontakt z firmą LUTZ ASSEKURANZ.
T&M nr 5/2022
Add comment