System SENT- rodzaje przewozów, zgłoszenia i kary

SENT to elektroniczny system monitorowania towarów wrażliwych. Został wprowadzony ustawą z dnia 9 marca 2017 roku o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów. Dostęp do SENT zapewnia Platforma Usług Elektronicznych Skarbowo- Celnych.

Jakie czynności monitorowane są w SENT?

przewóz towarów rozpoczynający się i kończący na terenie RP oraz poza terytorium RP;
przewóz towarów rozpoczynający się i kończący poza RP;
przewóz towarów rozpoczynający się poza terenem RP i kończący na terenie RP;

Co zalicza się do katalogu towarów wrażliwych?

Do katalogu towarów wrażliwych zaliczają się wyroby akcyzowe, oraz towary wrażliwe na gruncie VAT, które niosą ryzyko podatkowe. Dodatkowo do tej grupy zaliczają się towary zagrożone brakiem dostępności: leki, produkty medyczne, specjalna żywność. Ponadto laptopy, telefony komórkowe, wyroby ze stali niestopowej, złoto inwestycyjne, ołów, cynk, cyna, surowce wtórne, paliwa czy wyroby jubilerskie.

Jakie towary nie podlegają monitorowaniu?

Niektóre kategorie przewozów, pomimo że spełniają przesłanki, nie podlegają monitorowaniu przez system SENT. Są to:

przesyłki przewożone przez operatorów pocztowych;
przesyłki objęte procedurą celną tranzytu, przetwarzania, odprawy czasowej, czy wywozu;
przesyłki przewożone w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, na podstawie dokumentu e-AD;
przewóz dokonywany środkami transportu należącymi do organów państwowych, takich jak policja, czy straż graniczna;

Kary przewidziane za nieprzestrzeganie zapisów ustawy

System SENT został wprowadzony między innymi po to, aby przeciwdziałać unikaniu płacenia podatków od towarów wrażliwych. Kary są surowe, wobec czego ważnym jest, aby podmioty biorące udział w rejestracji przewozu, zdawały sobie sprawę z konieczności spełnienia określonych wymagań, nałożonych przez ustawę.

Kara za niedziałający system GPS nałożona na przewoźnika może wynieść nawet 10 000 tysięcy złotych.

Kara za nieaktywowanie geolokalizatora przez kierowcę, przed rozpoczęciem przejazdu wynosi od 5000 do 7500 tysiąca złotych.

Regulacje przewidują również możliwość zatrzymania towaru/ środka transportu, gdy przejazd w ogóle nie został zarejestrowany w systemie SENT, lub karę w wysokości 45% wartości towaru, jednak nie mniej niż 20 000 tysięcy złotych.

W przypadku niedostarczenia zgłoszonego towaru, na przedsiębiorcę nakłada się karę w wysokości 100 000 tysięcy złotych.

Przepisy SENT przewidują możliwość odstąpienia od nałożenia kary przez organ w dwóch przypadkach motywowanych:

ważnym interesem strony- ocenia się stan majątkowy ukaranego, tzn czy będzie on w stanie zapłacić karę. Jest to okoliczność, na jaką może powołać się ukarany z własnej inicjatywy. Obecne orzecznictwo sądów potwierdza, że ta przesłanka musi być brana pod uwagę i oceniana indywidualnie, z uwzględnieniem zasady proporcjonalności;
interesem publicznym- niezdefiniowanym ustawowo, ocenianym według organu wymierzającego karę;

Ponadto organ, według art. 26 ust 3 ustawy SENT, może odstąpić od nałożenia kary:

jeśli odstąpienie nie stanowi pomocy publicznej;
stanowi pomoc de minimis (forma wsparcia przesiębiorców, przewidziana prez przepisy unijne), albo pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołóstwie, udzieloną z uwzględnieniem warunków dopuszczalności tej pomocy określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej;
stanowi pomoc publiczną w rozumieniu ust. 5;

Odstąpienie od wymierzenia kary według orzecznictwa sądów administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku o sygnaturze akt I SA/01204/18, orzekł że przesłanka interesu publicznego, wymieniona w przepisie musi być rozpatrywana indywidualnie. Organ powinien wyjaśnić, dlaczego zastosowanie tej przesłanki nie jest możliwe, a nie jedynie abstrakcyjnie stwierdzić, że nie odstąpienie od wymierzenia kary nie leży w interesie publicznym.

Istnieje więc możliwość uniknięcia kary. Obecne orzecznictwo sądów administracyjnych skłania się ku tezie, że nie należy karać za przewinienia, które swoją wagą są nieproporcjonalne do wymierzonej kary.

Przykład kontroli SENT, która zakończyła się nałożeniem kary

Kary wynikające z SENT są surowe i niemalże bezwzględne, jak wynika to z przykładu opisanego w raporcie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, dotyczącego błędnego adresu dostawy i przedwczesnego zamknięcia zgłoszenia.

W tej sprawie przewoźnik dokonywał transportu paliwa, który to transport został skontrolowany. W wyniku kontroli ustalono, że wystąpiły rozbieżności w miejscu dostarczenia towaru określonym w zgłoszeniu, a dowodzie wydania. Zgłoszenie zostało zamknięte trzy dni przed planowaną datą dostarczenia towaru, a pracownik wpisał omyłkowo błędny adres dostawy paliwa.

Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego decyzją administracyjną nałożył karę w wysokości 10.000 tysięcy złotych na przewoźnika. W wyniku odwołnia złożonego do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, decyzja została uchylona i skierowana do ponownego rozpatrzenia. NUCS wydał analogiczną do pierwszej decyzję, wobec czego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego została złożona skarga o stwierdzenie nieważności decyzji.

Zmiany w katalogu przewożonych towarów

Od dnia 27 kwietnia 2022 roku, systemem SENT objęty został przewóz towarów z pozycji CN2 701 – węgiel; brykiety, brykietki i podobne paliwa stałe wytwarzane z węgla, oraz CN 2704 – koks i półkoks, z węgla, węgla brunatnego (lignitu) lub torfu, nawet aglomerowany; węgiel retortowy.

Zgłoszeniu podlegają przesyłki o masie powyżej 500 kg i nie dotyczy tych przewozów, które zaczynają się na terytorium Polski. Zmiana ma związek z wprowadzeniem zakazu przywozu i przewozu przez terytorium Polski węgla i podobnych paliw stałych z niego wytwarzanych .

Zmianami od 22 lutego 2022 roku zostały objęte także towary o kodzie CN 3814 oraz odpadów i obejmuje rozpuszczalniki i rozcieńczalniki o kodzie CN 3814 zawierające więcej niż 70% masy olejów ropy naftowej, inne niż towary objęte tą pozycją zawierające alkohol etylowy.

Zgłoszeniu także podlegają przesyłki tego towaru o masie powyżej 500 kg lub objętości przekraczającej 500 litrów.

Damian Kilar

Kancelaria Prawna Viggen

T&M nr 9/2022