Downsizing i monitoring
Rozwój olejów do maszyn budowlanych, zwłaszcza hydraulicznych i przekładniowych, jest wynikiem zmian w konstrukcji tych urządzeń, na przykład downsizingu.
Jak podkreśla Agnieszka Nytko z Fuchsa, od jakiegoś czasu również w maszynach budowlanych obserwuje się stosowanie downsizingu, czyli zmniejszania i odchudzania urządzeń i podzespołów, aby ograniczyć emisję spalin. Pociąga to za sobą zmniejszenie ilości olejów smarowych w układach hydraulicznych oraz przekładniach, w celu redukcji masy całkowitej urządzenia. Mniejsza pojemność oleju w układzie oznacza trudniejsze warunki eksploatacji, czyli pracę w znacznie wyższych temperaturach i przy znacznie wyższych ciśnieniach. Dlatego też przy projektowaniu zarówno olejów przekładniowych jak i hydraulicznych do nowoczesnych maszyn budowlanych wykorzystuje się najwyższej jakości oleje bazowe (również syntetyczne) oraz nowoczesne pakiety dodatków uszlachetniających. Dodatkowo oleje przekładniowe poddawane są rygorystycznym testom eksploatacyjnym, mającym na celu potwierdzenie ich jakości i niezawodności przy coraz dłuższych okresach eksploatacji.
Na downsizing zwraca uwagę także Adam Kasprzyk, rzecznik Grupy Lotos. Efektem downsizingu są większe obciążenia dla samego środka smarnego przy użyciu mniejszej jego ilości. Olej wykonuje większą pracę w takiej samej jednostce czasu, co olej klasyczny. Nowoczesny olej musi więc charakteryzować się bardzo wysoką ochroną przeciwzużyciową, odpornością na starzenie. Tu warto wspomnieć, że niektórzy blenderzy chcąc obniżyć koszty wytworzenia oleju stosują bazy olejowe niewiadomego pochodzenia (o parametrach dużo gorszych od oryginalnych, nieregenerowanych). W rezultacie parametry olejów, które początkowe są odpowiednie, już podczas eksploatacji bardzo szybko spadają do poziomów krytycznych.
– Ponadto nowoczesny olej przeznaczony do pracy w zmiennych warunkach otoczenia powinien ułatwiać rozruch maszyny w niskich temperaturach, być odpowiednio odporny na zmiany lepkości przy zmianach temperatur zewnętrznych, a jego składniki odporne na czynniki ścinające i mechanicznie degradujące. Do tej grupy olejów niewątpliwie zaliczamy nasze produkty z rodziny Hydromil L-HV BA oraz Hydromil L-HM BA – dodaje Adam Kasprzyk.
Rezerwa jakościowa
Jerzy Domaszczyński, CVL Sector Specialist Poland & EE Cluster, ExxonMobil podkreśla, że maszyny budowlane zazwyczaj pracują w trudnych warunkach, przy dużym i długotrwałym obciążeniu, utrudnionym chłodzeniu i wysokim zapyleniu. Dlatego rozwój formulacji smarnych zawsze musi odzwierciedlać konkretne wymagania eksploatacyjne, szczególnie istotne w ekstremalnych warunkach. Wysokiej jakości oleje spełniają wymagania producenta sprzętu, a nawet je przewyższają dzięki wyższej rezerwie jakościowej. Dotyczy to zarówno olejów silnikowych, jak przekładniowych i hydraulicznych.
– Dzisiaj wymaga się od sprzętu budowlanego coraz większej wydajności, przez co silniki pracują z całą mocą, osiągając wysokie temperatury, a wtedy oleje muszą mieć większą stabilność termiczną i oksydacyjną w celu ograniczenia degradacji i zanieczyszczenia układu – wylicza Jerzy Domaszczyński. – Te same kryteria dotyczą olejów przekładniowo-transmisyjnych i do układów hydraulicznych. Można powiedzieć, że niezawodność maszyn jest głównym wyznacznikiem rozwoju tego rodzaju olejów, a na to wpływa wiele wymienionych wcześniej czynników.
Monitorowanie stanu
Zdaniem Roberta Gałkowskiego, eksperta technicznego Shell Polska, obecnie równie istotne co rozwój produktów jest monitorowanie stanu środków smarnych pracujących w maszynie lub urządzeniu oraz fachowe wsparcie osób odpowiedzialnych za konserwację i utrzymanie parku maszyn. Coraz większą popularność zdobywają programy oferowane przez producentów środków smarnych. W przypadku Shella chodzi o usługi Shell LubeAnalyst oraz Shell LubeAdvisor.
LubeAnalyst to najnowocześniejsza metoda monitorowania środków smarnych, dzięki której można ocenić stan środka smarnego w maszynie i okres jego wymian, jak również stan techniczny podzespołów mechanicznych. Jest to możliwe na podstawie analizy chemicznej pierwiastków w oleju. LubeAdvisor jest z kolei kompleksową usługą doradczą dla firm chcących zwiększyć wydajność swoich maszyn oraz ograniczyć przestoje. Obejmuje przeprowadzenie audytu oraz stałe wsparcie ekspertów technicznych Shell w zarządzaniu całym cyklem użytkowania środków smarnych: od zakupu, przez przechowywanie i użytkowanie, po utylizację. Współpraca ze specjalistami zewnętrznymi, którzy mają dostęp do zaawansowanych produktów i narzędzi, pozwala opracować skuteczną, dobraną do danej branży i przedsiębiorstwa strategię konserwacji maszyn, a to z kolei przekłada się na efektywne zarządzanie parkiem maszyn i obniżenie ogólnych kosztów eksploatacji.
Przykładowe oleje do maszyn budowlanych
Gulf
Oleje przekładniowe HT Fluid TO-4 (10W, 30, 50) zostały specjalnie przeznaczone dla układów przeniesienia napędu, przekładni głównych i mokrych hamulców w wysokoobciążonych maszynach pozadrogowych stosowanych do robót ziemnych, prac górniczych, prac związanych z pozyskiwaniem drewna oraz w zastosowaniach rolniczych. Oleje tej serii są opracowane w celu spełnienia wymagań eksploatacyjnych określonych dla układów przeniesienia napędu Caterpillar TO-4, Komatsu, przekładni ZF z przemiennikiem momentu obrotowego oraz automatycznych przekładni Allison C-4. Posiadają polepszoną stabilność termiczno-utleniającą, która zapewnia ochronę powierzchni metalowych przed zacieraniem się i zużyciem, dzięki czemu wydłużona zostaje żywotność oleju i urządzeń. Bardzo dobra kontrola właściwości ciernych chroni przed ślizganiem się sprzęgła i zapewnia bardziej płynne działanie przekładni i hamulców.
Olej hydrauliczny Harmony HVI 46. Jest antyzużyciowym produktem zaprojektowanym do pracy w bardzo szerokim zakresie temperatur oraz w układach, w których są wymagane małe zmiany lepkości wraz z temperaturą. Został sformułowany z najwyższej jakości parafinowych baz, polimerów wysoce odpornych na ścinanie i zaawansowanego technologicznie pakietu dodatków, tak aby sprostać wymaganiom systemów hydraulicznych najnowszych konstrukcji. Zapewnia bardzo dobrą ochronę przeciw zużyciu i antykorozyjną, a sam jest bardzo odporny na degradację oksydacyjną. Wykazuje bardzo niskie pienienie. Polecany jest do pracy m.in. w podnośnikach hydraulicznych, windach, dźwigach, koparkach, ładowarkach itp.,
w bardzo zmiennych warunkach zewnętrznych. Przewyższa wymagania norm: ISO 11158 HV, DIN 51524 cz. 3 HVLP, AFNOR NFE 48-603 (HV).
Lotos
Oleje przekładniowe Transmil Synthetic. Produkowane są na bazie nowoczesnych, syntetycznych metalocenowych polialfaolefin (mPAO) oraz bezpopiołowych dodatków uszlachetniających, które zapewniają wyjątkową stabilność termiczną oleju opóźniającą procesy starzenia oraz zapewniają zdolność do przenoszenia bardzo wysokich obciążeń w szerokim zakresie temperatur. Charakteryzują się doskonałą ochroną przed mikropittingiem, wysokim wskaźnikiem lepkości oraz kompatybilnością z uszczelnieniami i powłokami przekładni. Posiadają bardzo dobre własności przeciwutleniające, przeciwkorozyjne, deemulgujące, przeciwpienne oraz doskonałą charakterystykę lepkościową. Charakteryzują się wysoką stabilnością termooksydacyjną. Mogą być stosowane w smarowaniu kalandrów, różnych typów przekładni, łożysk pracujących w ekstremalnych warunkach obciążeń termicznych i mechanicznych. W zamkniętych przekładniach
przemysłowych własności olejów zapewniają osiąganie bardzo długich czasów pracy, nawet na całą eksploatację „Fill for Life”. Są mieszalne z innymi olejami PAO. Produkty dostępne w lepkościach: ISO VG 150, 220, 320, 460, 680. Spełniają lub przewyższają: ISO 12925-1 CKD, ISO 12925-1 CKSMP, DIN 51517-3 CLP, AGMA 9005 F16 AS, GB 5903-211 CKD oraz posiadają aprobatę Flender Rev. 16.
Oleje hydrauliczne Hydromil L-HM BA. Ultranowoczesne, cynkowe oleje premium, stworzone we współpracy z czołowymi producentami układów hydraulicznych oraz ich wyposażenia, takimi jak Bosch-Rexroth, Parker Denison, Eaton. Dedykowane dla wymagających klientów ceniących niezawodność i skuteczności działania, wykonane w klasie jakościowej HM i HLP. Są rekomendowane do układów mobilnych, np. koparek, spycharek, podnośników, maszyn górniczych, do mocno obciążonych układów przenoszenia siły oraz napędu i sterowania hydraulicznego w przemyśle (szczególnie do wtryskarek). Nowoczesna technologia zapewnia: znakomitą stabilność termiczną i oksydacyjną wydłużającą eksploatację; ekstremalną ochronę przed zużyciem elementów wyposażenia hydraulicznego wydłużającą ich żywotność; doskonałą ochronę przed rdzą i korozją, również stopów metali kolorowych; bardzo szybkie wydzielanie powietrza gwarantujące bardzo stabilną pracę urządzeń; wysoką filtrowalność zarówno na mokro jak i na sucho; zabezpieczenie przed tworzeniem się szlamów i osadów, przez co utrzymuje układy w czystości. Specyfikacje i aprobaty: Bosch-Rexroth RDE 90235, ISO 11158 HL, HM, ISO VG 15, 22, 32 ,46, 68, 100, 150, DIN 51524 part 1 HL, part 2 HLP, ASTM D6158 HL, HM, Eaton Brochure 03-401-2010, Eaton Lubricant Specification E-FDGN-TB002-E, Fives Cincinnati P-68, 69, 70, GM LS-2 Antiwear Hydraulic Oil, Parker Denison HF-0, HF-1, HF-2,
Neste
Uniwersalny olej przekładniowy UTTO Nex WB2 jest w pełni syntetyczny, nadaje się do maszyn budowlanych. Został opracowany specjalnie dla maszyn roboczych Volvo. Nie zawiera tradycyjnych, mineralnych olejów bazowych. Jest wytwarzany na podstawie fińskich olejów bazowych Neste Nexbase. Spełnia wymagania specyfikacji Volvo 97304 (WB102) i Volvo 97303 (WB101).
Oleje hydrauliczne Hydraulic 32. Są to wysokiej klasy mineralne, uniwersalne oleje, zaprojektowane specjalnie do maszyn rolniczych. Nie tracą lepkości nawet przy wydłużonych okresach między wymianami. Specjalne dodatki i wysokiej klasy baza gwarantują skuteczną ochronę przeciw zużyciu, utlenieniu, korozji. Neste Hydraulic, mimo że zostały opracowane specjalnie do maszyn rolniczych, są odpowiednie do wszystkich systemów hydraulicznych. Znajdują zastosowanie m.in. w:koparkach, maszynach leśnych, spycharkach, podnośnikach widłowych itd. Normy, aprobaty, specyfikacje: ISO 11158 HV, ISO VG 32, DIN 51524 part 3 HVLP, Eaton Vickers I-286-S, M-2950-S, Swedish Standard 15 54 34 AV.
ORLEN OIL
Olej przekładniowy PLATINUM GEAR GL-5 80W-90, produkowany na bazie głęboko rafinowanych olejów mineralnych. Ma bardzo dobre własności smarne, wysoką odporność na utlenianie, wysoką zdolność do przenoszenia obciążeń. Dzięki dodatkom AW i EP zapewnia bardzo dobre własności przeciwzużyciowe i przeciwzatarciowe. Jest przeznaczony do manualnych skrzyń biegów oraz innych przekładni pojazdów mechanicznych pracujących w trudnych warunkach. Klasa jakości API GL-5, aprobaty: Zetor (Proxima, Forterra), ZF TE-ML 16B, 17B, 19B, 21A (ZF000502).
Olej hydrauliczny HYDROL L-HM/HLP 46 jest produkowany w oparciu o wysokojakościowe mineralne oleje bazowe oraz pakiet dodatków uszlachetniających poprawiających własności przeciwzużyciowe, przeciwkorozyjne, przeciwutleniające. Zapewnia wydłużenie czasu eksploatacji oraz zmniejszenie zużycia powierzchni elementów trących w układach pomp hydraulicznych. Jest przeznaczony do wysoko obciążonych układów przeniesienia siły oraz napędu i sterowania hydraulicznego, w których występują trudne warunki pracy oraz panuje podwyższona temperatura i wilgotność powietrza. Klasy jakości: ISO 6743-4 HM, ISO 11158 HM, DIN 51524-2 HLP. Aprobaty: Parker Denison HF-0, HF-1, HF-2.
Petronas
Olej przekładniowo-hydrauliczny Arbor MTF 10W-30 został stworzony do przekładni, układów hydraulicznych i mokrych hamulców maszyn budowlanych oraz ciągników rolniczych. Dzięki lepkości 10W-30 i specjalnej formulacji zapewnia kołom zębatym i elementom mechanicznym przekładni wysoki poziom ochrony przed zużyciem, szczególnie w bardzo trudnych warunkach pracy. Przekłada się to na wysoką wydajność wszystkich skrzyń biegów. Ta sama funkcja ochronna dotyczy również wszystkich części tworzących układ hydrauliczny. MTF gwarantuje wydajność układu hydraulicznego dzięki wysokiemu wskaźnikowi lepkości, który zapewnia skuteczność serwonapędów we wszystkich temperaturach pracy przy zachowaniu stabilności termicznej, utrzymującej stałe ciśnienie w układzie smarowania. Specyfikacje i dopuszczenia:API GL 4, Allison C4 Performance, Cat TO-2 Performance, Parker Denison HF-0, HF-1, HF-2, SDFG OT-1891, ZF TE-ML 03E, 05F, 17E, 21F. Poziomy jakości: JD J20C Performance, Ford M2C 134D Performance, MAT 3525 Performance, MF M1135, NH 410 B Performance.
Shell
Wielozadaniowe oleje przekładniowo-hydrauliczne Spirax S4 CX 10W, 30, 50 zostały opracowane, aby zapewnić bezawaryjną pracę urządzeń oraz maksymalnie wydłużyć ich eksploatację. Spełniają wysokie wymagania nowoczesnych układów przekładniowych, mostów napędowych, układów z mokrymi hamulcami, systemów hydraulicznych w wysoko obciążonych maszynach budowlanych. Minimalizują powstawanie osadów, chronią żelazne i nieżelazne części przed korozją, zapobiegają tworzeniu się piany oraz poprawiają przepływ samego oleju, co zwiększa efektywność pracy układów. Zmniejszają poślizgi sprzęgieł, zapewniają bezproblemową i cichą pracę przekładni z mokrymi hamulcami. Utrzymują dobrą płynność również w niskich temperaturach, a to poprawia ochronę podczas rozruchu układów w sezonie zimowym. Caterpillar Tractor TO-4, ZF TE-ML 03C (SAE 10W); Allison C-4, Caterpillar Tractor TO-4, ZF TE-ML 03C, 07F (SAE 30); Allison C-4, Caterpillar Tractor TO-4 (SAE 50).
Olej hydrauliczny Tellus S2 VX to wysokiej jakości środek smarny do urządzeń mobilnych i pracujących w wysokich i niskich temperaturach. Bardzo dobrze zabezpiecza podzespoły przed zużyciem i wydłuża ich trwałość. Odznacza się wysoką odpornością na chemiczną i termiczną degradację, co minimalizuje powstawanie szlamów i osadów oraz przekłada się na wyższą czystość układu. Charakteryzuje się bardzo dobrą stabilnością w obecności wody, a to zapewnia długi okres użytkowania oraz zapobiega korozji i rdzewieniu elementów układów pracujących w silnie zawilgoconych środowiskach. Dzięki możliwości bezpiecznego wydłużenia okresów między wymianami oleju, stosowanie Shell Tellus S2 VX pozwala obniżyć koszty obsługi maszyn. ISO 11158 (HV), DIN 51524 część 3 HVLP, ASTM D6158 (HV), Eaton E-FDGN-TB002-E, Fives (Cincinnatti Machine) P-70, Parker Denison HF-0, HF-1, HF-2, Swedish Standard SS 15 54 34 AM.
Texaco
Olej przekładniowy Delo Syn-THF XC to wysokiej jakości syntetyczny produkt do układów przeniesienia napędu z mokrymi hamulcami, przeznaczony do stosowania w aplikacjach, gdzie wymagany jest olej o specyfikacji Volvo WB 102. Opracowano go przy udziale wysokiej jakości syntetycznego oleju bazowego w połączeniu ze specjalnie dobranym pakietem dodatków uszlachetniających. Zawartość dodatków EP w jego składzie jest wyższa niż w typowych produktach tego rodzaju, co zapewnia lepszą ochronę przekładni. Stabilność utleniania syntetycznych olejów bazowych oznacza, że w porównaniu z tradycyjnymi olejami, Delo Syn-THF XC zapewnia znacznie dłuższe okresy eksploatacji, a jego odporność temperaturowa przekłada się na możliwość stosowania w trudniejszych warunkach pracy. Uzyskał zatwierdzenie Volvo 97304 (WB102).
Olej hydrauliczny Rando HD LVZ jest odpowiedni do użytku w szerokiej gamie układów pracujących pod dużym ciśnieniem, z pompami zębatymi, łopatkowymi, promieniowymi oraz osiowo-tłokowymi. Olej jest zalecany przede wszystkim do mobilnych układów hydraulicznych, np. w koparkach, ładowarkach oraz innych maszynach do robót ziemnych, eksploatowanych w różnych temperaturach otoczenia oraz roboczych układu. Płynność w niskiej temperaturze zapewnia szybki obieg oleju oraz ochronę przed zużyciem w ciągu całego roku, podczas rozruchu w każdych warunkach pogodowych. Zapewnia wysoką odporność na ścinanie oraz ochronę układu podczas pracy w wysokiej temperaturze i przy wysokim ciśnieniu. Olej uzyskał zatwierdzenie Volvo 98620.
T&M nr 11/2021
Tekst: Leon Bilski
