Sztuka zagęszczania
Walce mają do wykonania jedno, zdawałoby się dość proste zadanie. Chodzi o zagęszczenie gruntu lub masy nawierzchniowej.
Na przestrzeni ponad stu lat istnienia tego rodzaju maszyn stworzono wiele rodzajów. Różne nawierzchnie preferują odmienny rodzaj sprzętu.
Budowlańcy podkreślają, jak istotne jest to by jak najlepiej dobrać walec do specyfiki realizowanego zadania. Czasem optymalny jest walec jednobębnowy, w innych popularny tandem (nierzadko z napędem na obie osie i z obiema osiami skrętnymi). Popyt na walce drogowe, podobnie jak na inne kluczowe maszyny budowlane zależy m.in. od środków, jakimi dysponują wykonawcy robót drogowych. Te, w ostatnich latach pochodziły nierzadko z funduszy unijnych. Nie ma generalnych zmian w preferencjach zakupowych. Ciągle, wśród kluczowych kryteriów decydujących o wyborze tej, a nie innej maszyny są: wydajność, moc silnika oraz parametry związane z trakcją, wibracją oraz oscylacją (ciężar; szerokość bębna oraz siła wymuszająca), jak również to, co decyduje o komforcie pracy, a zatem widok na bęben czy „aranżacja” kabiny operatora. Producenci zgodnie przekonują, że to właśnie oferowane przez nich maszyny spełniają stawiane przez użytkowników wymogi najlepiej.
<śt> Użyteczna nowoczesność
Volvo DD105 to dwubębnowy walec, pierwsza z nowej generacji maszyn tej marki. Zastosowano system kontroli trakcji ASC, mający gwarantować stałą wydajność, ale ważny również podczas załadunku i rozładunku transportowanego walca. Automatyczny układ zwilżający ma zapewniać równomierne pokrycie bębna przy zmiennym przepływie wody, co zapobiega przywieraniu materiału i skraca czas trwania przestojów. Do układu należą m.in. pompa główna i zapasowa, listwy zraszające, dysze, system potrójnej filtracji i wycieraki bębna. To, że są dwie pompy wody, działające na zmianę podczas normalnej eksploatacji pozwala na pracę walca nawet w przypadku awarii jednej z pomp.
Hamm ma m.in. DV+ 70i VV-S oraz nieco większy DV+ 90i VO-S, walce z bębnami wibracyjnymi skrętnymi niezależnie. Maszyny mają wiele wspólnych cech: zastosowano koncepcję obsługi Easy Drive, drzwi serwisowe znajdują się z obu stron, a napełnianie wodą następuje pod ciśnieniem od dołu. Jakości kompresji ma sprzyjać tzw. inteligentna kontrola jazdy, a także kierowanie z czterema trybami sterowania i duże kąty skrętu. Producent zwraca uwagę na zawsze równo rozłożony ciężar DV +. To rezultat ustawienia silnika w środkowej części maszyny i zastosowania dwuczęściowego zbiornika na wodę (równomiernie rozkłada ciężar w każdych warunkach eksploatacyjnych).
CAT ma m.in. walec CS44B. Podobnie jak w innych modelach tej marki zastosowano opatentowane obciążniki mimośrodowe. Producent podkreśla ich większą niezawodność niż obciążników przełączanych mechanicznie, znajdujące się w układzie stalowe kulki o bardzo dużej wytrzymałości nigdy się nie klinują. Korzyścią jest też niższy poziom hałasu podczas ruszania i zatrzymywania maszyny. Układ wibracyjny typu podwieszanego charakteryzuje relatywnie duża siła zagęszczania i łatwość obsługi technicznej. Podwieszana obudowa obciążników jest montowana i szczelnie zamykana na etapie produkcji, co zapewnia czystość, dużą trwałość łożysk i łatwą wymianę w terenie lub w serwisie. Dwie amplitudy pozwalają wydajnie pracować w różnych warunkach. Ustawieniami można sterować ze stanowiska operatora. Opcjonalna funkcja regulacji częstotliwości drgań pozwala dopasowywać parametry robocze do zmieniających się warunków pracy.
<śt> Koszty pod nadzorem
Starania konstruktorów idą m.in. w kierunku redukcji kosztów eksploatacji maszyn. W Volvo DD105 do dyspozycji operatora jest tryb ECO (zmniejszający zużycie paliwa nawet do 30 proc.) i automatycznym powrotem do obrotów biegu jałowego, który zapewnia efektywność przy minimalnym poziomie zużycia paliwa, hałasu i emisji spalin. Nowa, odśrodkowa konstrukcja bębna Volvo zmniejsza zużycie energii o 50 proc. podczas uruchamiania układu wibracji, a jednocześnie zwiększa wydajność. Maszyna wyposażona została także w CareTrack, fabryczny system telematyczny. Właściciel maszyny może na bieżąco otrzymywać raporty, informacje o stanie paliwa, położeniu maszyny i przepracowanych godzinach, szybko reagować na sytuacje alarmowe.
Również za pomocą Bomag Telematic, w każdej chwili można sprawdzić pozycje i dane eksploatacyjne, aby wydajnie zarządzać flotą. Automatyczne raporty zapewniają przejrzystość w zakresie zużycia paliwa, okresów pracy jałowej i ujawniają możliwości optymalizowania pracy. Całe planowanie i historia serwisu jest odwzorowana w czasie rzeczywistym. Raporty mogą być wysyłane elektronicznie. Jedno rozwiązanie informatyczne pozwala obsługiwać całą flotę.
Niższe koszty są także pochodną wydajności. W maszynach CAT zastosowano układ Cat Compaction Control (wyposażenie opcjonalne) mający wpływać na wydajność pracy oraz lepszą jakość zagęszczania. Układ jest dostępny wraz z technologią pomiaru zagęszczania Compaction Meter Value. Przyspieszeniomierz, zamontowany na bębnie wibracyjnym mierzy reakcje podłoża na wibracje, pozwalając oszacować sztywność gleby. Operator może monitorować te wartości, wiedząc czy operacja zagęszczania przebiega w sposób zbliżony do określonego w specyfikacji, w razie potrzeby wezwać zespół testujący, a następnie przejść do kolejnego zadania.
<śt> Ułatwić pracę i obsługę
- Umieszczenie silnika w tylnej ramie, jak najdalej od operatora, pozwoliło ograniczyć hałas w kabinie do minimum, co zapewnia komfort i wydajność pracy operatora. Dzięki dużym szybom kabina Volvo oferuje imponującą widoczność miejsca prowadzenia prac, zapewniając w ten sposób optymalny poziom bezpieczeństwa i precyzji – podkreślają konstruktorzy walca Volvo DD105. Komfortowi pracy sprzyjać ma też „bezsłupkowy widok z przodu”, dzięki któremu między operatorem a placem robót jest mniej tzw. martwych punktów. Walorem jest też to, iż elementy sterujące walca są łatwo dostępne, wyświetlacz umożliwia operatorowi nieustanne nadzorowanie pracy maszyny. Przesunięcie elementów sterujących poprawia widoczność krawężników i innych przeszkód. Łatwości przeglądów i codziennej obsługi technicznej sprzyjać ma konstrukcja otwieranej do góry pokrywy, zapewniająca dostęp do codziennie sprawdzanych, znajdujących się przy podłożu punktów kontrolnych silnika, chłodnicy, akumulatora i filtrów.
W maszynie CAT CS44B pochylenie pulpitu układu kierowniczego i oprzyrządowania można bezstopniowo regulować. Ponieważ odchyla się cały pulpit, wchodzenie do kabiny i wychodzenie z niej jest łatwiejsze. Do sterowania układem napędowym i włączania/wyłączania układu wibracyjnego służy pojedyncza dźwignia. Wyściełana i regulowana podpórka nadgarstka zmniejsza zmęczenie operatora. Fotel wyposażono w regulację położenia wzdłużnego, wysokości siedziska i sztywności zawieszenia oraz w odchylane podłokietniki. Stanowisko operatora jest osadzone na gumowych mocowaniach, które wytłumiają drgania przenoszone na ciało operatora. Mata podłogowa dodatkowo izoluje operatora od drgań i hałasu.
Na łatwość obsługi zwraca uwagę też producent maszyn Atlas. Chodzi np. o system wibracyjny z dużymi, mocno naolejonymi łożyskami zewnętrznymi mającymi gwarantować długie interwały konserwacyjne (odpadła uciążliwa konserwacja trudno dostępnych łożysk). W walcach Atlas specjalne łożyska kabiny ograniczają wibracje, a szybom nadano taką formę, by odbijały fale dźwiękowe i minimalizowały hałas dochodzący do operatora.
Również dystrybutor walców marki Hamm, wśród elementów wpływających na komfort eksploatacji wymienia m.in. nowoczesną deskę rozdzielczą; amortyzowany fotel operatora, ale też licznik motogodzin, lampki kontrolne, wyłącznik awaryjny. W największych maszynach fotel automatyczne obraca się w kierunku jazdy. Innowacyjna jest koncepcja obsługi Easy Drive, której elementem jest m.in. siedzisko, które można obracać mechanicznie o 90 st. w obu kierunkach i przesuwać w prawo i w lewo. Opcjonalnie fotel można również przesuwać elektrycznie i obracać do 350 st. Indywidualnej regulacji podlegają też: wysokość, zawieszenie i głębokość siedziska oraz pozycja podłokietników, jak również kąt nachylenia kolumny kierownicy. Ważne funkcje operacyjne realizowane są za pomocą dżojstika i wielofunkcyjnego podłokietnika. Elementy sterujące wokół dżojstika rozmieszczono zgodnie z zasadą: im częściej element jest uruchamiany, tym sterowanie jest bliżej dźwigni napędu.
KRÓTKIE CHARAKTERYSTYKI POPULARNYCH WALCÓW DROGOWYCH
BOMAG
Najmniejszy z modeli marki Bomag to BW 141 o szerokości roboczej 1,5 m, średnicy bębna 1,1 m i masie 6,9 t, największy to 16-tonowy BW 206 z bębnem o średnicy 1,4 m, pracujący na szerokości 2,1 m. Producent zwraca uwagę m.in. na opatentowane rozsypywacze grysu, mające zapewniać jednolite wysypywanie z dokładnie określoną szerokością. Wśród korzyści są: brak nakładania, brak strat, brak występowania niedomiaru. Rozsypywacz można szybko i wygodnie montować i demontować dzięki szybkozłączom. Na życzenie dostępna jest opcja przesuwania rozsiewacza na boki. Dzięki systemowi telematycznemu można w dowolnej chwili sprawdzić pozycję maszyny oraz kluczowe dane eksploatacyjne. Raporty przesyłane są automatycznie. Planowanie i historia serwisu są odwzorowane w czasie rzeczywistym. Jedno rozwiązanie informatyczne pozwala obsługiwać całą flotę.
CAT
CAT posiada w ofercie m.in. walce z bębnem gładkim, zapewniające sprawdzające się np. w zagęszczaniu podłoży ziarnistych lub o średniej spoistości. Walce wyposażone w bęben z kołkami sprawdzają się natomiast przy zagęszczaniu materiałów o dużej i średniej spoistości. Wszystkie modele z dostępnymi dwiema amplitudami. Technologia z obciążnikami mimośrodowymi wymusza zmianę amplitudy, a ponadto pozwala uniknąć zanieczyszczenia oleju w łożyskach wału obciążników. Zdolność pokonywania wzniesień i kontrolę nad maszyną zapewniać ma układ napędowy z dwiema pompami. Rozwiązanie wykorzystuje oddzielne pompy do niezależnego napędu tylnych kół i przedniego walca. Operator może zatrzymać maszynę i zmienić kierunek jazdy również podczas pracy na pochyłości. Dwie amplitudy pozwalają wydajnie pracować w szerokiej gamie zastosowań. Ustawieniami można sterować ze stanowiska operatora.
HAMM
Walce tandemowe DV + zadebiutowały podczas ubiegłorocznej Baumy. Obsługę ułatwia koncepcją Easy Drive, przygotowana z naukowcami oraz samymi użytkownikami walców. Walce z serii DV + są dostępne w wersji DV + 70i (7 t) i DV + 90i (9 t). W obu klasach wagowych maszyny są dostępne jako walec wibracyjny, jako walec oscylacyjny i jako walec kombinowany. Maszyny można zaopatrzyć w urządzenia do rozdrabniania piasku, system pomiarowo-dokumentacyjny HCQ Navigator, urządzenie do szlifowania krawędzi itp. Operator ma do wyboru cztery tryby sterowania. Producent zwraca uwagę na relatywnie duże zbiorniki na wodę i paliwo, co skraca czas przerw niezbędnych na tankowanie. Do napędu maszyn służą silniki wysokoprężne o mocy 56 oraz 75 kW (obie jednostki z DPF).
JCB
Maszyny JCB Vibromax serii VMT mogą służyć zarówno do zagęszczania gruntu, jak i asfaltu, a takie cechy jak łatwość manewrowania oraz kompaktowe wymiary czy dostępność wersji z oponami gumowymi z przodu lub z tyłu pozwalają zastosować je w różnych warunkach terenowych. Dostępne są zarówno wersje z pojedynczym bębnem, jak i tandemowe. Zastosowano bezobsługowy, dożywotnio smarowany punkt centralny. Napęd przenoszony jest hydrostatycznie na bęben i koła. Dla lepszej przyczepności na zboczach zastosowano układ antypoślizgowy (SASS). Wlot powietrza umieszczono w najwyższym punkcie maszyny. Pracę ułatwiają wskaźniki dla wszystkich funkcji maszyny i kontroli działania silnika. Szerokość rozstawu ogumienia kół mieści się w szerokości walca. Opcjonalnie stosuje się: zgarniacz, strike-off turntable, światła robocze, wskaźnik zagęszczenia wraz z wskaźnikiem częstotliwości wibracji, wskaźnik prędkości, dodatkowy skrobak do oczyszczania bębna. Najmniejszą z maszyn jest VMT 160, największą VMT 850.
VOLVO
Nowy dwubębnowy walec Volvo DD105 napędzany jest zaawansowanym silnikiem zgodnym z rygorystyczną normą emisji spalin Stage IV, z trybem ECO zmniejszającym zużycie paliwa nawet do 30 proc. i automatycznym powrotem do obrotów biegu jałowego. Umieszczenie silnika w tylnej ramie, jak najdalej od operatora, pozwoliło ograniczyć hałas w kabinie. Elementy sterujące walca są łatwo dostępne i pomagają zmniejszyć zmęczenie operatora. Zastosowano system kontroli trakcji (ASC). Szczególną uwagę zwrócono też na łatwość obsługi i serwis, co gwarantować ma m.in. konstrukcja otwieranej do góry pokrywy. Operator ma pełny dostęp do silnika oraz podzespołów hydraulicznych (ułatwienie obsługi technicznej). Maszynę wyposażono także w system telematyczny CareTrack.
T&M nr 11/2017
Tekst: Michał Jurczak
Add comment