Czekanie na rynkowy boom
Rolą rozściełaczy jest, najogólniej mówiąc układanie poszczególnych warstw nawierzchni, z różnych materiałów, np. kruszywa, tłucznia, żwiru oraz gorącej masy bitumicznej.
Poszczególne maszyny różnią się od siebie elementami konstrukcyjnymi, a także wydajnością. Ich dostawcy liczą na to, że zapowiadane ożywienie w inwestycjach drogowych zwiększy, najprawdopodobniej już na przełomie bieżącego i przyszłego roku, również zainteresowanie tego typu sprzętem.
Rozściełacze, zwane często układarkami są powszechnie stosowane przy budowie nowych dróg i autostrad, pasów startowych, składowisk odpadów czy torowisk kolejowych. Dostępne są maszyny uniwersalne, stosowane zarówno przy wszelkich pracach budowlanych prowadzonych na drogach, od warstwy ścieralnej po podbudowę zasadniczą drogi, ale również bardziej wyspecjalizowane, do poszerzania dróg już istniejących lub formowania poboczy.
Na kołach, na gąsienicach…
Jeszcze kilkanaście lat temu lwią część sprzedawanych w Polsce rozściełaczy stanowiły maszyny kołowe. Sytuacja uległa jednak diametralnej zmianie, a z racji większej stabilności i wydajności (szerokość robocza), coraz większym popytem zaczęły cieszyć się maszyny poruszające się na gąsienicach. Tak jest do dziś. Gąsienicowe rozściełacze charakteryzują się lepszą przyczepnością, szczególnie przydatną podczas realizacji wymagających projektów, w trudnych warunkach terenowych lub gdy zadania wykonywane są na stromych wzniesieniach. Mniejszym zainteresowaniem cieszą się maszyny kołowe, choć i one mają walory, np. sprawdzają się zwłaszcza wtedy, gdy zachodzi potrzeba ich częstego przemieszczania z jednego miejsca pracy na drugie. Swoistą próbę połączenia zalet maszyn kołowych i gąsienicowych stanowi np. system jezdny Mobil-Trac (CAT), z gumowymi, wytrzymałymi gąsienicami, składającymi się z wewnętrznych warstw elastycznego kordu stalowego pokrytych grubą warstwą zewnętrzną. Mobil-Trac może być wyposażony w gąsienice z bieżnikiem lub gładkie (obie mają grubość 62 mm). Gąsienice podwozia Mobil-Trac stykają się z podłożem na dużej powierzchni, co zapewnia równomierny rozkład masy na całej długości.
Uniwersalność i wydajność
Poszczególni dostawcy starają się mieć w ofercie maszyny o możliwie jak największym zakresie tonażowym, cenione są też wszelkie rozwiązania służące uniwersalności zastosowania i wydajności, przy jednoczesnym ograniczaniu bieżących kosztów eksploatacji. Wydajności sprzyja np. technologia podwójnego rozkładania, rozwinięta kilkanaście lat temu przez Dynapac. Efektem ściśle współpracujących ze sobą, dwóch rozściełaczy jest możliwość niemal jednoczesnego układania warstwy bitumicznej i ścieralnej. Oprócz zmian wynikających z potrzeby poprawy jakości rozkładania, komfortu pracy itp. są też takie, których celem głównym jest ekonomika. W maszynach kilku producentów zaprojektowano tryb pracy Eco, umożliwiający bezstopniowe dostosowanie poziomu obrotów silnika do rzeczywistego zapotrzebowania. Zdaniem samych projektantów tego rodzaju rozwiązań, maszyny zużywają o jedną piątą mniej paliwa niż modele produkowane wcześniej, są przy tym znacznie od nich cichsze. Dochodzą do tego konstrukcje samych układów jezdnych, relatywnie długich i szerokich gąsienic (np. Dynapac I-track).
W przypadku Caterpillara, sukcesy sprzedażowe wiążą się z maszyną AP655F. To rozściełacz o ponad 15-tonowej masie. Producent zwraca uwagę na to, że stół rozściełacza rozgrzewa się bardzo szybko (ok. 15 minut) co sprzyja zwiększeniu wydajności dziennej. Na wydajność pracy wpływa też opcjonalny układ sterujący wyrównywaniem i poziomowaniem Cat Grade and Slope zintegrowany w wyświetlaczach ciągnika oraz stołu rozściełającego. W pojazdach tej marki istnieje możliwość przeniesienia ustawień napędu i podawania za pomocą jednego przełącznika. Układ podajnika z automatycznym systemem napełniania upraszcza przygotowania do pracy, a na wzrost produktywności wpływa też mechanizm aktywowania układu podajnika za jednym dotknięciem. Ewentualnym uszkodzeniom podczas transportu zapobiega to, że przenośniki ślimakowe i hydrauliczne przedłużenia ramy podnoszą się wraz ze stołem. Z kolei funkcja Product Link zdalnie monitoruje położenie maszyny, liczbę motogodzin, zużycie paliwa, kody błędów czy informuje o niezbędnych działaniach konserwacyjnych.
Potencjalnych użytkowników którejś z szerokiej gamy układarek marki Bomag (np. BF 700 C-2 S500) przekonać mają m.in. niezawodne napędy. Zlokalizowane są centralnie, w każdej gąsienicy, eliminując luzy oraz straty w przekazywaniu mocy. I tu producent zwraca uwagę również na prostą regulację wysokości hydraulicznych poszerzeń stołu, skracającą do minimum czas przygotowania maszyny do pracy oraz okresowych czynności regulacyjnych. Zastosowano nowoczesną wersję stołu z ogrzewaniem elektrycznym. Stół rozsuwany jest hydraulicznie w zakresie od 3 do 6 m. Zastosowano automatyczne, centralne smarowanie punktów stołu. Do dyspozycji jest aktywny system LCS, którego zadaniem jest zablokować stół podczas przestoju na masie (zabezpieczyć go przed tonięciem podczas oczekiwania na koleją ciężarówkę z masą bitumiczną); odciążyć lub dociążyć stół podczas układania słabo nośnych mas bitumicznych; zabezpieczyć przed unoszeniem stołu podczas ruszania z miejsca, aby nie powstawały „garby” na świeżo układanej warstwie. Z kolei inteligentny układ zarządzania funkcjami maszyny Ecomode ma sprzyjać redukcji zużycia paliwa (oprócz trybu pracy „bieg jałowy” oraz „maksimum” występuje tryb pracy Eco, w którym następuje redukcja obrotów silnika do poziomu wystarczającego do przeprowadzenia ok. 80 proc. wszystkich prac związanych z układaniem nawierzchni). Zależnie od wymaganej mocy, automatyczny układ zmniejsza prędkość obrotową do poziomu biegu jałowego albo zwiększa ją do wartości początkowej. Elektroniczny pulpit sterowniczy wyposażono w proste przełączniki dźwigienkowe. W obsłudze pomaga też rejestrator komunikatów i błędów (informacje operator maszyny otrzymuje na bieżąco). W maszynie zastosowano dwa podajniki zgrzebłowe o niezależnym napędzie hydrostatycznym o szerokości 2 x 400 mm o zmiennym kierunku pracy, a także dwa podajniki ślimakowe, o zmiennym kierunku obrotu sterowane bezstopniowo za pomocą czujników ultradźwiękowych, które regulują ilość masy przed stołem.
Nowość z literą D
Volvo miało jak dotąd rodzinę maszyn generacji oznaczonej literą C, a tegoroczną nowością jest pierwsza maszyna serii D, rozściełacz gąsienicowy P4820D. Może układać masę na szerokości do 6,5 m i grubości do 30 cm. Dodatkiem do P4820D jest stworzony od podstaw przez Volvo, nowy system zarządzania pracą maszyny – Pave Assist. System służy do planowania, bieżącej kontroli i podsumowania pracy maszyny. Pokazuje operatorowi ilość materiału potrzebną do ukończenia zadanego odcinka drogi, temperaturę układanej nawierzchni, wyświetla i uaktualnia prognozę pogody oraz, w trosce o bezpieczeństwo, oferuje możliwość wyświetlania widoku maszyny z lotu ptaka. Oprócz bieżącej kontroli pracy system pozwala na generowanie raportów podsumowujących określone odcinki nowo ułożonej nawierzchni (mapa termiczna, długość, średnia szerokość i powierzchnia ułożonej nawierzchni, ilość wykorzystanego materiału oraz średnia prędkość maszyny). Wszystkie dane, poza bieżącą prezentacją są również transferowane i dostępne w telematycznym systemie Volvo Care Track.
Charakterystyki popularnych rozściełaczy
BOMAG
Bomag BF 700 C-2 S500 to uniwersalna układarka gąsienicowa. Ecomode reguluje instalację hydrauliczną odpowiednio do wymaganej mocy. Do redukcji zużycia paliwa i emisji hałasu przyczynia się inteligentny układ sterowania silnika. Układ Magmalife zapewnia szybkie nagrzewanie i równomierny rozkład ciepła dzięki płytom aluminiowym. Szybkie zbrojenie ułatwia system szybkomocujący Quick Coupling. Zastosowano system niwelacyjny Moba Matic (Moba 1 lub Moba 2), precyzyjny, najbardziej popularny na rynku, oparty na sterowaniu cyfrowym realizowanym poprzez czujniki wysokości dotykowe lub bezdotykowe (sonic-ski) oraz czujnik pochylenia poprzecznego. W przypadku projektów bardziej zaawansowanych istnieje możliwość zastosowania niwelacji laserowej lub poprzez sterowanie satelitarne (GPS)
Bomag BF 300 C-2 TV to uniwersalna maszyna na wszystkie niewielkie i średniej wielkości budowy, na których wymagana jest zwrotność i kompaktowa konstrukcja. BF 300 jest układarką 8,5-tonową, nadającą się zarówno do prac remontowych w miastach, jak i przy budowie infrastruktury wiejskiej. Mocny i oszczędny silnik o mocy 55 kW, w połączeniu z układem jego sterowania Ecomode mają gwarantować niskie koszty eksploatacji. Zwraca uwagę wygodna obsługa, dzięki fabrycznemu systemowi Sideview (kabina może być łatwo wysuwana na boki, poza obrys zasadniczej części maszyny). Zastosowano również system L.C.S. optymalizujący trakcję i odciążający stół.
CAT
Caterpillar AP255E to niewielka maszyna, o masie eksploatacyjnej (ze stołem AS3143) 4,7 t, polecana m.in. do wykonywania prac na parkingach, drogach w terenie zabudowanym oraz ścieżkach golfowych i rowerowych. Szerokość rozściełania wynosi standardowo 1.400-2.600 mm; maksymalnie z przedłużeniami – 3.400 mm. Przystawki do redukcji szerokości centralnej oraz prawej sekcji stołu zwiększają możliwości maszyny, umożliwiając szybkie wykonywanie prac w wykopach, na chodnikach i w wąskich zakrętach. Przygotowanie do pracy ułatwia elektryczne podgrzewanie płyty stołu. W maszynie zastosowano niezależny układ sterowania przenośnikiem ślimakowym. Automatyczne sterowanie podawaniem materiału upraszcza obsługę i zapewnia płynny przepływ materiału do stołu. Regulacja wysokości przenośnika ślimakowego utrzymuje jednorodną strukturę materiału doprowadzanego do stołu, upraszcza załadunek i rozładunek.
Caterpillar AP655F to maszyna o ponad 15-tonowej masie transportowej. Do wyboru są stoły SE 50 i 60 o masie od 3,3 do 4,5 t. Do napędu stosowane są fabryczne diesle o mocy 129 lub 151 kW. Szerokość rozściełania wynosi 6,5 - 10 m. Podwozie Mobil-Trac ogranicza ruchy zaczepu holowniczego, co zapewnia uzyskanie nawierzchni o wysokiej jakości. Na trwałość maszyny wpływa m.in. unikatowa konstrukcja układu przepływu powietrza. Dostępna jest funkcja automatycznej jazdy; przenośniki ślimakowe i hydrauliczne przedłużenia ramy podnoszą się wraz ze stołem, co zapobiega ich uszkodzeniu podczas transportu. Z kolei funkcja Product Link zdalnie monitoruje położenie maszyny, liczbę motogodzin, zużycie paliwa, kody błędów.
VOLVO
Tegoroczna nowość, rozściełacz gąsienicowy Volvo P4820D może układać masę o szerokości do 6,5 m. Wyposażona w nowoczesny 4-litrowy silnik Volvo o mocy 98 kW spełniający rygorystyczne normy emisji spalin Stage IV. Tryb adaptacji mocy sam dopasowuje obroty silnika do aktualnych potrzeb maszyny. Nowy system zarządzania maszyną EPM3 sprawia, że sterowanie oraz ustawienie wszystkich niezbędnych funkcji rozściełania jest proste i intuicyjne. Producent zwraca uwagę na trwałe i solidne podwozie, którego zadaniem jest stabilizacja maszyny w każdych warunkach. Dane eksploatacyjne są transferowane i dostępne w telematycznym systemie Volvo Care Track, w którym w każdym momencie użytkownik może sprawdzić całą historię pracy maszyny, a na podstawie otrzymanych danych zaplanować i przygotować kolejne prace.
Volvo P6820C to 15-tonowy rozściełacz gąsienicowy wyposażony w fabryczny silnik o mocy 130 kW. Wielkość kosza pozwala pomieścić 12 t masy bitumicznej, co pozwala na układanie nawierzchni w trybie ciągłym. Maksymalna wydajność to 700 t/h. P6820C w wersji standardowej zapewnia efektywną pracę przy szerokości rozściełania od 2,5 do 5 m (szerokość można zwiększyć do 10 m). Dzięki systemowi fabrycznych szybkozłączy elementy przedłużające można podłączyć lub odłączyć w ciągu kilku minut bez użycia specjalnych narzędzi. Volvo oferuje hydrauliczny układ ciągłego naciągu gąsienic. Funkcją zmniejszającą zużycie paliwa (nawet o 30 proc.) jest Smart Power. Gdy warunki nie wymagają wykorzystania pełnej mocy, operator może wybrać tryb pracy z automatycznie redukowaną prędkością obrotową silnika (do 1600 obr./min).
T&M nr 4/2017
Tekst: Michał Jurczak
Add comment