Kruszarki
Na rynku ze… szczękami
Gospodarka nie może funkcjonować bez wydobycia i przetwarzania surowców. Dotyczy to również kruszyw, stanowiących ponad połowę wolumenu ilościowego wydobywanych kopalin.
Ważne zadanie mają tu do wykonania kruszarki. Produkcja kruszyw, taniego, powszechnie dostępnego wyrobu budowlanego jest odpowiedzią na zapotrzebowanie generowane głównie przez drogownictwo.
Istnieją dość proste związki pomiędzy poziomem PKB, a także pomiędzy rozwojem budownictwa (drogowego, mieszkaniowego), a popytem na kruszywa. W praktyce oznacza to, iż znaczący wzrost tego popytu generowany jest w momencie gdy przyrost PKB przekracza 3 proc. W ostatnim okresie, średniorocznie produkuje się ok. 200 mln ton kruszyw. Aleksander Kabziński, prezes Polskiego Związku Producentów Kruszyw podkreśla, że nasz kraj ciągle dysponuje wystarczającym zapleczem surowcowym w zakresie kruszyw.
Jedne z kilku
Kruszarka jest maszyną, która ma do wykonania jedno, zdawałby się proste zadanie: rozdrobnić podany surowiec i wytworzyć z niego kruszywo. Oprócz kruszarek szczękowych występują maszyny stożkowe (o stożkach przeciw-, bądź współbieżnych oraz z wałem nieruchomym); walcowe oraz uderzeniowe (udarowe, młotkowe). Samo urządzenie składa się z zasadniczego korpusu, zespołu elementów roboczych odpowiadających za kruszenie materiału, a także z zestawu urządzeń służących zapewnieniu maszynie odpowiedniego zasilania (napęd i jego przeniesienie). Istotnym elementem współczesnych kruszarek są elementy zabezpieczające, np. przez przeciążeniem. Kruszarki szczękowe w przeciwieństwie do pozostałych, ze względu na charakter pracy obciążone są w sposób cykliczny. I one występują w wielu wersjach np. ze względu na sposób zawieszenia szczęki ruchomej (dolne bądź górne). Ze względu na mobilność całej maszyny, można wyróżnić kruszarki stacjonarne oraz mobilne (na podwoziu kołowym lub na gąsienicowym). W kruszarkach szczękowych rozdrabnianie następuje poprzez zgniatanie, ścinanie i zginanie brył podawanego materiału (nadawy) między szczęką stałą a ruchomą. Stosowane są głównie do wstępnego i wtórnego kruszenia materiałów o małej i średniej podatności na rozdrabnianie (np. granit, bazalt). Ze względu na rozwiązanie napędu szczęki ruchomej wyróżnia się kruszarki dwurozporowe (szczękę ruchomą zamocowano na stałej osi, wykonuje ruch prosty wokół tej osi) oraz jednorozporowe (szczękę ruchomą osadzono bezpośrednio na wale mimośrodowym, wykonuje ruch złożony eliptyczny).
Lista cech pożądanych
Poszukujący kruszarek najczęściej zwracają uwagę na ich niezawodność, bowiem każda usterka tego rodzaju maszyny może powodować przestój, a tym samym wymierne straty finansowe. Walorem jest modularna konstrukcja, bo ona m.in. ułatwia dokonywanie ewentualnych napraw. Nabywców kruszarek interesują zazwyczaj mechanizmy regulacji nastawy, łatwość instalowania maszyny i jej przemieszczania z jednego miejsca pracy na drugie. W wielu przypadkach (gdy maszyna jest przeznaczona do pracy pod ziemią) istotne jest dostosowanie konkretnego egzemplarza do takiej aplikacji, to znaczy w jakim stopniu można go rozłożyć na elementy. Liczy się też uniwersalność: możliwość kruszenia dużych tonaży zarówno w instalacjach stacjonarnych jak i mobilnych.
Dobór ma znaczenie
Specjaliści z Metso (Nordberg) podkreślają, że również dobór szczęk dla danej aplikacji jest bardzo indywidualny. Każdy kamień jest inny i nie należy samodzielnie dobierać szczęk kruszących bazując na ogólnych danych. Do większości aplikacji stosują się szczęki standardowe. W bardziej specjalistycznych aplikacjach, szczęki dobierane są tak, by sprostać indywidualnym wymaganiom użytkowników. Do kopalni odkrywkowych skał twardych (np. bazalt) zaleca się szczęki typu Quarry (płaski profil zęba ma na celu wydłużenie żywotności szczęki, a mała przestrzeń między zębami obniża skuteczność przemieszczania się drobnych frakcji) lub przy bardziej abrazyjnym materiale szczęki typu Super Teeth (dłuższa żywotność niż szczęk standardowych; kształt płyt sprawia, że drobny materiał przelatuje szybciej). Gdy pojawia się problem z powstawaniem zbyt płaskich ziaren produktu, a także do kruszenia otoczaków specjaliści zalecają szczęki kruszące typu Super Grip (zostały zaprojektowane do współpracy ze stałą szczęką typu „Quarry” zapewniając lepsze wgryzanie się w materiał). Do kruszenia materiałów recyklingowych (beton, asfalt) zaleca się stosowanie szczęk typu Recykling.
Maleństwa i… kolosy
Większość producentów oferuje szeroki zakres tonażowy maszyn. Przykładem są produkty marki Trio. W najmniejszej wersji maszyna waży 6,9 t, w największej niemal 80 t. Wydajność w pierwszym przypadku mieści się w przedziale 25-65 t/h, w drugim 500-950 t/h. Podczas gdy „maleństwu” do pracy wystarczy 37-kilowatowa jednostka napędowa, to maszynę o największych gabarytach napędza silnik o mocy 250 kW.
Wśród minikruszarek szczękowych są maszyny marki Guidetti. Caesar 1 szczególnie dobrze sprawdza się w warunkach pracy na bardzo ograniczonej przestrzeni, a jego wydajność sięga 25 t/h. Dwukrotnie większą wydajnością dysponuje Caesar 2.
Bergerat Monnoyeur oferuje kruszarki McCloskey. Jest wśród nich J44, wyposażona w silnik Cat. Elementem wyposażenia jest składany zbiornik zasypowy, wykonany z wysokowytrzymałej stali hardox, zamontowany nad podajnikiem wibracyjnym z integralnym przesiewaczem wstępnym. Tempo podawania materiału może być regulowane ręcznie lub automatycznie, zależnie od obciążenia szczęk. Wyposażenie standardowe maszyny obejmuje przenośnik główny o szerokości 1067 mm, umożliwiający formowanie dużych pryzm. Przenośnik jest podnoszony i opuszczany hydraulicznie. Maszyna ma 14,5 m długości, masa eksploatacyjna to 40 t.
Ciekawymi produktami są też maszyny marki Terex Finlay, w tym J-1170, kompaktowa kruszarka, której serce stanowi napędzana hydrostatycznie komora krusząca. Napęd hydrostatyczny o dużej mocy zapewnia precyzyjne sterowanie komorą kruszącą z możliwością rewersu (w celu odblokowania materiału). Wśród walorów J-1170 producent wymienia m.in. podajnik wibracyjny VGF o dużej wytrzymałości, jak również zintegrowany układ przesiewania wstępnego.
Wirtgen oferuje natomiast mobilne kruszarki szczękowe Kleemann, w tym MC 120. Stanowiąca wyposażenie seryjne wibracyjna rynna zsypowa pod kruszarką zmniejsza zużycie taśmy przenośnikowej głównego przenośnika taśmowego, zwiększając bezpieczeństwo użytkowe urządzenia. Wyłącznie elektryczne napędy (z wyjątkiem napędu jezdnego i regulacji szczeliny kruszarki) umożliwiają ekonomiczną eksploatację urządzenia (istnieje możliwość podłączenia do zewnętrznego źródła prądu). Wydajność sięga 350 t/h, wlot kruszarki ma wymiary 200 x 800 mm. Maszyna waży 70 t, a napędzana jest dieslem o mocy 364 kW.
Charakterystyka popularnych kruszarek
DSB
Kruszarki marki DSB ma w ofercie firma JCB. Gamę otwiera uniwersalna maszyna Innocrush 32j, wszechstronna kruszarka nadająca się zarówno do przetwarzania kamienia naturalnego, jak i minerałów. Wydajność maszyny to 220 t/h. Podobną długość (niecałe 12 m) jednak nieco większą od poprzedniczki wysokość ma maszyna Innocrush 40 j, będąca odpowiednim rozwiązaniem dla firm budowlanych, które stawiają na podniesienie wydajności zachowując mobilność. Kompaktowe rozmiary czynią Innocrush 40j łatwą i tanią w transporcie. Innocrush 40j z systemem „Quattro” kruszy 330 t na godzinę. Do dużych prac kruszących (wydajność nawet 400 t na godzinę) przeznaczona jest, mierząca niecałe 13,5 m kruszarka Innocrush 53j. Wszystkie maszyny posiadają magnetyczne separatory metali. Do napędu stosowane są silniki marki CAT, o mocy maksymalnej: 186; 231 oraz 287 kW.
Goster
Goster ma w swej ofercie m.in. kruszarki serii GJ. Dzięki modułowej budowie istnieje możliwość instalacji maszyny w miejscach trudno dostępnych oraz zmniejszenie kosztów związanych z transportem oraz montażem. Zastosowanie stóp przykręcanych do korpusu sprawiło, że istnieje możliwość usadowienia maszyny w miejscu starej kruszarki oraz pochylenia maszyny o kąt 12 st. W stosunku do maszyn poprzedniej generacji poprawiono kinematykę, ruch wahadła, ułożenie szczęk, zwiększono moc silników, zwiększono również liczbę możliwych do wyboru szczęk (zależą od kruszonego materiału). System klinów ułatwił regulację. W kruszarkach GJ istnieje możliwość zastosowania zamiennie dwóch systemów regulacji szczeliny, hydraulicznego-automatycznego, sterowanego z pulpitu maszyny oraz ręcznego (za pomocą klucza).
Guidetti
Minikruszarki szczękowe marki Guidetti srl to jedne z najmniejszych tego typu urządzeń na rynku. Caesar 1 szczególnie dobrze sprawdza się w warunkach pracy na ograniczonej przestrzeni. Niewielkie gabaryty i mały ciężar ułatwiają przewożenie z jednego miejsca pracy na drugie. Maszyna standardowo napędzana jest silnikiem spalinowym i osadzana na podwoziu gąsienicowym. Obsługiwana jest pilotem zdalnego sterowania. Wydajność Caesar 1 wynosi około 25 t/h. Jeśli użytkownik nie potrzebuje podwozia gąsienicowego może wybrać tańszą, stacjonarną wersję, napędzaną silnikiem elektrycznym. Dwukrotnie większa jest kruszarka Caesar 2, z komorą szczękową o wymiarach 530 x 400 mm. Urządzenie ma gąsienicowe podwozie. Maszyna można sterować zdalnie. Silnik spalinowy produkcji Isuzu dysponuje mocą 35kW. W wyposażeniu znajdują się przenośnik taśmowy oraz w opcji separator magnetyczny.
Keestrack
Mobilna kruszarka szczękowa Keestrack Mercurio to maszyna przeznaczona do pracy przy recyklingu budowlanym. Wyposażona jest w pojemny kosz zasypowy wraz z podawaczem grizzly oraz szeroki przenośnik taśmowy. Ściany kosza zasypowego, wykonane ze stali hardox 400 są składane hydraulicznie. Zastosowano opatentowany system hydraulicznego sterowania szczeliną kruszącą NSS (Non Stop System). System hydrauliczny zaopatrzono w elektryczny zawór bezpieczeństwa, zabezpieczający kruszarkę przed uszkodzeniem. System współpracujących i komunikujących się czujników na koszu zasypowym oraz na kruszarce zapewnia ciągłą i płynną pracę. Mercurio waży 20 t, napędzana jest silnikiem marki John Deere. Maksymalna wydajność sięga 80 t/h.
PSP
PSP Engineering dostarcza kruszarki szczękowe, które są przeznaczone zwłaszcza do kruszenia wstępnego wszystkich rodzajów kamienia i rudy, materiałów budowlanych takich, jak żelbeton, gruz, cegły i płyty asfaltu. Kruszarki szczękowe są produkowane w typoszeregach o wydajności od kilku ton po ponad 1000 t/h. Producent zwraca uwagę na korzystne jednostkowe zużycie energii; optymalną geometrię komory kruszenia; łatwą wymiana zużytych części; optymalny stopień rozdrobnienia; wysoką wydajność; masywną konstrukcję. Gama obejmuje kruszarki szczękowe z jedną szczęką ruchomą DCJ (wyższy stopień rozdrobnienia, lepsza wartość kształtu, niższy ciężar, mniejsze rozmiary) oraz kruszarki szczękowe z dwoma szczękami ruchomymi DCD (możliwość kruszenia materiałów o ekstremalnej wytrzymałości i ścierności). Urządzenie zabezpieczające chroni wał, łożyska, wahadło lub łoże przed uszkodzeniem w razie dostania się do komory kruszenia niemożliwego do skruszenia przedmiotu.
Terex Finlay
Kruszarka Finlay J-1480 wyposażona jest w jednorozporową komorę szczękową Terex Jaques JW55 z wlotem o wymiarach 1415 x 820 mm. Wydajność sięga 750 t/h (w zależności od zastosowania i materiału). Kruszarka dostępna jest z opcjonalnym napędem bezpośrednim, który gwarantuje niższe zużycie paliwa oraz lepsze wykorzystanie mocy, bądź ze standardowym napędem hydrostatycznym, który umożliwia działanie rewersu – wstecznej pracy szczęk pozwalającą odblokować materiał i ułatwić prace rozbiórkowe. Kosz ma poj. 10 m sześc. i posiada hydraulicznie składane burty oraz hydrauliczny system blokowania klinów zapewniający szybsze przygotowanie kruszarki do pracy. Kruszarka wyposażona jest w wibracyjny podajnik oraz dynamiczny, napędzany niezależnie przesiewacz wstępny, który gwarantuje optymalną separację zanieczyszczeń, materiału drobnego i materiału niepożądanego. Opcjonalnie oferowany jest przenośnik boczny. Waga maszyny przekracza 75 t.
Zanam
KGHM Zanam ma m.in. kruszarki i zestawy kruszące szczękowe: ZKDSh 130/75 oraz ZKMSh 100/55. Zestawy kruszące szczękowe przeznaczone są do kruszenia materiałów o wytrzymałości na ściskanie do 300 MPa takich jak: odpady budowlane, bazalt, granit, amfibolit, gnejs, kwarcyt, wapienie, dolomity. ZKDSh 130/75 to samojezdny zestaw kruszący z hydrostatycznym napędem modułu kruszącego, przystosowany do pracy bezobsługowej z możliwością ciągłego monitorowania czasu pracy maszyny. Wydajność sięga 110 m sześc/h. Maksymalny wymiar nadawy: 700 mm. Zakres regulacji szczeliny mieści się w zakresie 40 - 155 mm, a maszyna napędzana jest silnikiem spalinowym o mocy 224 kW.
Michał Jurczak T&M 6/2015
Add comment