Sztywnoramowa elita
Użytkownicy wozideł za kluczowe cechy maszyn uznają: stabilną konstrukcję, trwałość, relatywnie dużą pojemność i odpowiednią powierzchnię skrzyni, trwały silnik, należytą widoczność z kabiny, jak również komfort eksploatacji.
Najnowsze pojazdy sztywnoramowe są w stanie spełnić większość tych wwymagań. Wprawdzie od kilkunastu już lat wozidła przegubowe są bardziej popularne od sztywnoramowych, jednak i te ostatnie mają ciągle wielu amatorów. Znajdują zastosowanie w robotach kopalnianych, w przemyśle budowlanym i w kamieniołomach. Chwalone są głównie za stabilność, udźwig oraz łatwość obsługi.
Efektywność „na zawołanie”
Komatsu ma maszyny HD325-8 i HD405-8. Wśród kluczowych, akcentowanych przez samego producenta walorów są: funkcja automatycznego wyłączania silnika (maksymalizująca oszczędność paliwa); automatyczny układ kontroli trakcji KTCS (opcjonalnie); duża moc spowalniacza; relatywnie niewielki promień skrętu, jak również bezprzewodowy system monitorowania Komtrax 5.0, Komtrax Plus. Do napędu służy fabryczny motor SAA6D140E-7 generujący moc ponad 500 KM (przy 2000 obr. / min.). Dostawca zwraca uwagę na przeprojektowane elementy układu napędowego, uwzględniające wzrost mocy. Zwiększono pojemność chłodnicy EGR, co ma ograniczyć emisję NOx i polepszyć wydajność silnika. Turbo o zmiennej geometrii (VGT) odpowiada za optymalny przepływ powietrza do komory spalania silnika we wszystkich warunkach prędkości i obciążenia. Aby osiągnąć całkowite spalanie paliwa i niższą emisję spalin zastosowano wysokociśnieniowy układ wtrysku paliwa Common Rail o dużej obciążalności, sterowany komputerowo.
Elektroniczny system sterowania to jeden z walorów maszyny CAT 772G. Dzięki ogranicznikowi prędkości wozidło utrzymuje limit prędkości jazdy i odpowiednią prędkość obrotową silnika podczas jazdy na najbardziej ekonomicznym biegu. Ta funkcja obniża zużycie paliwa, poziom hałasu i stopień zużywania się elementów układu napędowego. Nowa strategia sterowania elektronicznego (Advanced Productivity Electronic Control Strategy, APECS) mają zapewniać m.in. płynniejsze przełożenia, lepsze przyspieszanie, większą prędkość na pochyłościach oraz krótszy czas cykli roboczych. Ramę pojazdu wykonano ze stali umożliwiającej przenoszenie obciążeń udarowych, natomiast ich skrzynkowa konstrukcja ma gwarantować wytrzymałość na skręcanie.
Największą wśród wymienionych jest maszyna Volvo R100E, z silnikiem o mocy przekraczającej 1000 KM. Maszynę zaprojektowano do ciężkich prac, a jednocześnie tak, by maksymalnie wydłużyć okresy między koniecznymi czynnościami serwisowymi.Wozidło R100E ma nisko położony środek ciężkości, przez co wszelkie uderzenia i naprężenia są równomiernie rozpraszane przez jego konstrukcję. Dostawca zwraca uwagę na Volvo Dynamic Shift, w pełni automatyczny adaptacyjny układ zmiany przełożeń (w wersjach wyposażonych w opcjonalny system ważenia pokładowego). Konstrukcja opcjonalnej, ogrzewanej spalinami skrzyni ładunkowej wozidła (poj. 60,4 m.sześc; kształt litery V) pozwala zminimalizować straty ładunku podczas jazdy oraz ilość materiału pozostającą w pojeździe po wyładunku. Nadwozie wykonano ze stali wysoko udarowej, odpornej na ścieranie. Do skrócenia cyklu roboczego przyczynia się, zastosowany w R100E układ szybkiego wyładunku. Opracowany przez Volvo opcjonalny system ważenia pokładowego (On Board Weighing -OBW) służy produktywności. Chodzi o przewożenie przez pojazd optymalnego, bezpiecznego ładunku i rejestrację wszystkich przetransportowanych ładunków, umożliwiając pełne zarządzanie produkcją i prezentację danych w czasie rzeczywistym na wyświetlaczu pokładowym. Warto sięgnąć po rozwiązanie Volvo Site Simulation, które dostarcza informacji o maszynach, składzie floty i konfiguracji miejsca robót
Idzie (też) o pieniądze
W Komatsu HD325-8 i HD405-8 zastosowano regulowane automatyczne wyłączanie biegu jałowego. Aby zmniejszyć zużycie paliwa i emisję spalin oraz obniżyć koszty eksploatacji, zastosowano funkcję automatycznego wyłączania biegu jałowego. Automatycznie wyłącza silnik po jego pracy na biegu jałowym przez określony czas, który można zaprogramować (od 5 do 60 minut). Wskaźnik Eco i wskazówki Eco na monitorze kabiny dodatkowo zachęcają do wydajnej pracy. Na technologię oszczędzania paliwa Komatsu składają się m.in. pompy tłokowe o zmiennym wydatku, zmniejszające straty przystawki odbioru mocy (WOM). Optymalizacja ciśnienia hydraulicznego do sterowania przekładnią zwiększa oszczędność energii, a elektroniczne sterowanie pracą silnika pomaga osiągnąć optymalną wydajność energetyczną.
Również w przypadku maszyn CAT jednym z kluczowych walorów ma być …ekonomia. Dostawca maszyn serii G (m.in. 772G) podkreśla, że silniki można zaprogramować tak, by ograniczać zużycie paliwa. Dostępne są programowalne tryby: ekonomiczny i ekonomiczny adaptacyjny. Tryb ekonomiczny umożliwia użytkownikowi wybranie redukcji mocy od 0,5 do 15 proc. Wystarczy nacisnąć jeden przycisk, aby ustawienia trybu ekonomicznego zostały zastosowane na wszystkich etapach cyklu transportowego. Za pomocą adaptacyjnego trybu ekonomicznego wozidło samo monitoruje zapotrzebowanie na moc i oszczędza paliwo oraz reguluje moc silnika, aby zoptymalizować zużycie paliwa. Dodatkową oszczędność zapewniać ma funkcja automatycznej pracy na biegu jałowym (automatycznie włącza bieg jałowy, gdy hamulec pozostaje włączony dłużej niż przez 15 sekund przy włączonym biegu jazdy do przodu). Bieg włączany jest ponownie, gdy operator podniesie stopę z pedału hamulca. Działanie tej funkcji jest nieodczuwalne dla operatora. Sterowany temperaturowo wentylator o napędzie hydraulicznym zmniejsza zapotrzebowanie na energię, ponieważ jest włączany tylko gdy zaistnieje taka potrzeba i działa, nie przekraczając niezbędnej prędkościi obrotowej.
W roli głównej bezpieczeństwo
Miernik ładunku (PLM) w maszynach Komatsu zarządza ładunkiem, analizuje wielkość produkcji oraz warunki pracy przez określony czas. Masa z ładunkiem jest wyświetlana w czasie rzeczywistym, zarówno na monitorze kabiny, jak i za pomocą zewnętrznych lampek wyświetlacza. System kontroli trakcji KTCS (opcja) w sposób ciągły monitoruje prędkość obrotową tylnych kół i prędkość pojazdu pod kątem poślizgu. W przypadku nadmiernego poślizgu kół hamulec automatycznie załącza się i zachowana jest optymalna przyczepność opon. Zawieszenie hydropneumatyczne odpowiada za płynną jazdę ze zmniejszonym kołysaniem i odpowiednim komfortem jazdy. Pomocny jest, łatwy w obsłudze kolorowy monitor z wielojęzycznym oprogramowaniem, zaopatrzony w proste w obsłudze przełączniki i klawisze wielofunkcyjne zapewniające dostęp palcem do szerokiej gamy funkcji i informacji operacyjnych. Wyświetlacz LCD ułatwia kontrolę rozruchu i natychmiast ostrzega operatora lampką i brzęczykiem, jeśli wystąpią jakiekolwiek nienormalne warunki. Maksymalna prędkość jazdy jest ograniczona niezależnie, zarówno dla jazdy w stanie z ładunkiem, jak i bez niego. Opcjonalny ogranicznik prędkości przeciążeniowej ogranicza maksymalną prędkość jazdy do 15 km/h, gdy ładunek przekracza wartość progową. Opcją jest układ zapobiegający blokowaniu kół podczas hamowania (ABS), zapobiegający blokowaniu się opon podczas używania hamulca głównego i zwalniacza, minimalizując ryzyko poślizgu na śliskiej nawierzchni.
Volvo R100E ma kabinę z certyfikatem ROPS/FOPS i łatwy dostęp serwisowy. Producent zwraca uwagę na szybko reagujące zawieszenie i układ kierowniczy o geometrii sprzyjającej stabilności.Standardowym elementem wyposażenia jest zwalniacz przekładni. Ten sprawdzony mechanizm pozwala na bezpieczne kierowanie maszyną podczas zjazdów ze wzniesień. Bezpieczeństwu sprzyjają antypoślizgowe stopnie i bezpieczne podesty. Najważniejsze planowe czynności konserwacyjne wykonuje się z szerokiej platformy lub z poziomu gruntu. Z myślą o zapewnieniu pełnego bezpieczeństwa, zwłaszcza podczas serwisowania, w maszyny wbudowano specjalne blokady. Dzięki systemom ochronnym, takim jak zabezpieczenie przed nadmiernymi obrotami silnika, które automatycznie wymusza bezpieczne parametry pracy operator może korzystać z całego potencjału maszyny. Wozidło sztywne R100E wyposażono także w układ hamowania awaryjnego i pomocniczy układ kierowniczy.
CAT rekomenduje m.in. układ przeciwpoślizgowy odpowiadający za skrócenie czasu reakcji na poślizg kół przez zastosowanie hydraulicznych hamulców zasadniczych, ograniczających poślizg i zużycie opon. Załącza się przy niższych prędkościach jazdy, dzięki czemu pojazd szybciej odzyskuje przyczepność. Czujnik układu kierowniczego pozwala odróżnić poślizg kół od ich szybkiego obrotu, dzięki czemu załączanie jest bardziej precyzyjne; ciągła modulacja mocy przenoszonej na obie grupy kół tylnych za pomocą hydraulicznych hamulców zasadniczych pomaga kontrolować przyczepność zależnie od aktualnych warunków podłoża. Wozidła CAT posiadają hamulce tylne sterowane hydraulicznie i hamulce przednie tarczowe z zaciskami. Dwa akumulatory hydrauliczne wytwarzają ciśnienie wymagane przez hamulce zasadnicze. Hamulec postojowy działa na tył i umożliwia postój wozidła z obciążeniem znamionowym na 15-procentowej pochyłości. Z kolei hamulce zasadnicze umożliwiają zatrzymanie wozidła na 20-procentowej pochyłości.
Układ automatycznego sterowania zwalniaczem stanowi wyposażenie standardowe modelu 772G. Elektronicznie steruje hamowaniem na pochyłościach, utrzymując prędkość obrotową silnika na poziomie ok. 2200 obr./min (wartość regulowana skokowo co 10 jednostek w zakresie od 1950 do 2200 obr./min). Układ ARC jest nieaktywny, gdy zwalniacz nie działa. Z ARC współpracuje hamulec kompresyjny, uwalniając ciśnienie z wybranych siłowników w celu wytworzenia siły hamowania podczas suwu sprężania w silniku. Dzięki współpracy z ARC, układ ten ogranicza zużywanie się elementów układu hamulcowego i umożliwia jazdę w dół wzniesienia z prędkością wyższą nawet o 35 proc. Wyłącznik hamulca kompresyjnego znajduje się na desce rozdzielczej.
Odrobina komfortu
Współczesny operator chce pracować bezpiecznie, ale też w warunkach ułatwiających przeprowadzanie poszczególnych operacji. W maszynach Komatsu panel monitora wyświetla natychmiastowe wskazówki pomagające w oszczędzaniu energii, a wskaźnik Eco wskazuje rzeczywiste zużycie paliwa. Przednia szyba z laminowanego szkła, szerokie szyby boczne, standardowa kamera cofania i monitor, trzy dodatkowe lusterka wsteczne mają zwiększyć pole obserwacji, likwidować tzw. martwe punkty.
Volvo R100E chwali się kabiną z widocznością w zakresie 360 st. a także ergonomicznymi elementami sterowania, dobrym wyciszeniem. Kabinę wyposażono w inteligentny system kamer Volvo („widok z lotu ptaka” 360 st.). Volvo Smart View umożliwia operatorowi obserwowanie maszyny i całego jej otoczenia. Regulowany fotel operatora znajduje się po lewej stronie kabiny, operator może dostosować swoje środowisko pracy do indywidualnych potrzeb i preferencji. Z fotela operatora można łatwo uzyskać dostęp do wyświetlaczy i elementów sterujących obsługiwanych palcami. Szczelna kabina jest klimatyzowana.
Wbudowana izolacja akustyczna eliminuje dźwięki rozpraszające uwagę. Kabinę odseparowano od podwozia hydraulicznymi poduszkami amortyzującymi, a hydrauliczne zawieszenie minimalizuje przenoszenie drgań od kontaktu z podłożem, a także ogranicza poziom hałasu na zewnątrz maszyny.
Dostawca wozideł CAT podkreśla, że konstrukcja maszyn serii G daje technikom łatwy dostęp do wspólnych punktów obsługowych, np. blokady silnika, wzierników poziomów cieczy, smarowniczek. Elementem pomocnym w eksploatacji jest natomiast system zarządzania informacjami o zasadniczym znaczeniu (Vital Information Management System, VIMS). Udostępnia dane o wydajności, informacje o stanie technicznym wozidła oraz statystyki pracy. Pozwalają podejmować decyzje dotyczące szkolenia operatorów, czy częstotliwości przeprowadzania konserwacji. Elastyczne przymocowanie kabiny do ramy umożliwia tłumienie hałasu i drgań. Elementem wyposażenia wozidła jest system monitorowania stanu opon względem ton-mil na godzinę (TMPH) lub ton-kilometrów na godzinę (TKPH). Powiadamia operatora o przekroczeniu zalecanego przez producenta zużycia opon.
T&M nr 3/2021
Tekst: Michał Jurczak
Add comment