„Przegubowce” na budowie
Bezpieczeństwo i wydajność to kluczowe czynniki przemawiające za stosowaniem wozideł przegubowych.
Te maszyny mają wiele zalet. Sprawdzają się w pracy w najtrudniejszych warunkach, a operator ma bardzo dobrą widoczność z kabiny ze względu na jej centralne umieszczenie. Dochodzą do tego relatywnie niewielkie naciski na grunt.
Są zalety, są i wady. Niektórzy wymieniają wśród nich dość niewielką ładowność maszyn, inni zwracają uwagę na duże koszty inwestycyjne i eksploatacyjne, a także na to, iż przegubowa konstrukcja nie jest przystosowana do pracy na drogach utwardzonych, a przy manewrowaniu pojazdem może dochodzić do dosyć dużej degradacji nawierzchni, po której porusza się pojazd.
Wydajność konkretnej maszyny zależy od jej parametrów, ważny jest także dobór sprzętu, który współpracuje z wozidłami. - Najlepsze rezultaty osiągnąć można przy założeniu, że optymalny czas dla załadunku jednego wozidła wynosi 5-6 cykli pracy koparki. Kolejnym czynnikiem, który należy przeanalizować jest odległość oraz konfiguracja drogi, jaka pokonywana jest przez wozidła. Przy analizie trzeba wziąć pod uwagę wozidła z obciążeniem i bez obciążenia, oraz uwzględnić wszystkie przeszkody na drodze takie jak zakręty, nierówności czy pochyłości – mówią specjaliści z Atlas Poland.
<śt> Moc jest z nimi
Wytrzymałość i wydajność to walory, które akcentuje dostawca maszyn CAT 730. Do napędu służy 375-konny, fabryczny Diesel. Przednia rama charakteryzuje się dużym przekrojem konstrukcji komorowej i szerokimi, sztywnymi podłużnicami odpornymi na działanie dużych momentów skręcających. Kształt ramy ma redukować naprężenia w strefie przegubu i optymalizować geometrię zawieszenia. Tylna rama ma konstrukcję skrzynkową, składa się z czterech płyt (zmniejsza koncentrację naprężeń). W nadwoziu zastosowano hartowaną stal o twardości 450 w skali Brinella. Górna bariera skrzyni ogranicza rozsypywanie materiału w strefie załadunku. Zwężenie skrzyni eliminuje odkładanie się materiału. Trzypunktowe zawieszenie przedniej osi wahliwej ma chronić elementy wozidła w trudnych warunkach drogowych, pochłaniając wstrząsy przenoszone od podłoża na ramę maszyny. Czas podnoszenia skrzyni to 12 sek. a opuszczania 8 sek. Wewnętrzny promień skrętu pojazdu nie przekracza 4 m. W układzie napędowym zastosowano mechanizmy różnicowe, wyposażone w automatyczne sprzęgła międzykołowych i międzyosiowych blokad mechanizmów różnicowych. Napęd przenoszony jest na trzy osie (sześć kół). CAT 730 dysponuje skrzynią o poj. 17,5 m.sześc. i ładownością 28 t. Za przeniesienie napędu odpowiada automatyczna przekładnia (sześć biegów do jazdy w przód i jeden wsteczny). Na wszystkich kołach zastosowano dwuobwodowe, zabudowane hamulce w kąpieli olejowej. Elementem wyposażenia jest fabryczny moduł oczyszczania gazów spalinowych (CEM) i pakiet do oczyszczania spalin montowany w układzie wydechowym.
Liebherr TA230 Litronic to z kolei 24,4-tonowa maszyna, ze skrzynią o obj. 19 m sześc. - Silnik Liebherr D 936 został opracowany specjalnie dla TA 230 Litronic i charakteryzuje się niskim zużyciem paliwa. Całkowita szerokość wszystkich wersji jest mniejsza niż 3 m, dzięki czemu wywrotkę można szybko przetransportować – podkreślają dostawy maszyn. Producent zwraca uwagę na duży korpus wywrotki i mocny układ napędowy (silnik Liebherr i 8-biegowa skrzynia biegów ZF), jak również wysoką wydajność zwalniacza 300 kW, w połączeniu z mokrymi hamulcami wielotarczowymi i układem napędowym Powershift 6x6. Układ hydrauliczny wykrywa ładunek, przechyla całkowicie załadowany korpus wywrotki w 12 sek. i obniża go ponownie w 8 sek. Innowacyjny jest system ogrzewania skrzyni ładunkowej (nie jest napędzany przez emisję spalin z silnika, ale przez oddzielny system podgrzewania wody). Silnik dysponuje 360-konną mocą, prędkość pojazdu sięga 57 km/h.
Doosan Construction Equipment ma od niedawna wozidła przegubowe DA30-7 i DA45-7 (zastąpiły dotychczasowe modele DA30-5 i DA40-5). Ładowność DA30-7 to 28 t, a DA45-7 to 41 t. DA30-7 jest napędzany 9-litrowym silnikiem wysokoprężnym Scania DC09, zapewniającym moc 375 KM. DA45-7 napędzany jest 13-litrowym dieslem (Scania DC13) o mocy 500 KM. Oba silniki są zgodne z normą emisji Stage V. Zmiany skoncentrowano głównie na udoskonaleniach w układzie oczyszczania spalin.
Nowa gama JCB Site Dumper składa się natomiast z niewielkich wozideł o masie od 1 do 9 t (modele: 1T-2, 3T-2, 6T-2 i 9T-2). Istnieje możliwość wyposażenia w kabinę SiTESAFE, która została przetestowana pod kątem wytrzymałości na uderzenia 20-tonowej koparki. Najmniejsza z maszyn, dzięki nowemu silnikowi Perkins Stage V, posiada teraz o ok. jedną piątą większy moment obrotowy w porównaniu do poprzedniego modelu. Za uniwersalność i niezawodność chwalony jest też model 3T-2 (nowy silnik o mocy ok. 26 KM, zgodny z normą Stage V, bez filtra DPF).
Muszą sporo wytrzymać
Wozidła przeznaczone są do pracy w trudnych warunkach. Nowe „przegubowce” Doosana mają przegub znajdujący się za pierścieniem obrotowym (równe rozłożenie obciążenia na osi przedniej nawet w przypadku skręcania w maksymalnym zakresie). Konstrukcja przegubu umożliwia równomierne rozłożenie obciążenia na koła po lewej i prawej stronie podczas skręcania, co odgrywa ważną rolę dla prowadzenia i stabilności maszyn. W połączeniu ze swobodną tylną osią typu tandem, ma to gwarantować stały kontakt sześciu kół z podłożem oraz napęd pozwalający na równe rozłożenie mocy i uzyskanie odpowiedniej wydajności na trudnych terenach (miękkie podłoże, nierówna powierzchnia, strome zbocza, ciasne zakręty).
Nową gamę wozideł JCB poddano rygorystycznemu programowi testowemu, w tym długotrwałym obciążeniom podwozia, nadwozia i innych kluczowych komponentów. Przeprowadzano testy w zimnym klimacie i trudnych warunkach pogodowych. Wszystkie wozidła JCB zaprojektowano w taki sposób, aby można je było szybko umyć, nawet w najcięższych warunkach. Dzięki nowo wprowadzonym zabezpieczeniom w maszynach 6T i 9T woda nie przedostaje się do kluczowych podzespołów elektrycznych podczas mycia i użytkowania maszyny w trudnych warunkach pogodowych.
Wozidło Komatsu HM300-5 dysponuje ładownością 28 t i poj. nasypową wynoszącą 17,1 m.sześc. Wysokość ładowania to 2,83 m, co ułatwia i przyspiesza załadunek. Dwa jednostopniowe siłowniki podnoszenia nadwozia zapewniają kąt zrzutu 70 st. Dostępne tryby pracy umożliwiają operatorowi wybór pomiędzy trybami ekonomicznym i mocy w celu dostosowania wydajności maszyny do aplikacji lub warunków pracy.
Przydatne nowinki
Zewnętrznie współczesne wozidła niewiele różnią się od swych poprzedników, ale konstrukcyjnych nowinek jest mnóstwo. W odnowionych maszynach Volvo Construction Equipment (seria G), wśród nowych funkcji są system Cruise Control (aby zachowywać stałą prędkość jazdy w celu zwiększenia wydajności i płynności transportu), regulacja prędkości podczas zjazdów z wzniesień (pozwala operatorom utrzymywać pełną kontrolę nad zachowaniem i prędkością maszyny podczas pracy na zboczu) i przekładnia OptiShift. Wiele funkcji ułatwia operatorom wykorzystanie jej potencjału m.in. wspomaganie podjazdu pod wzniesienia, hamulec załadunku i zrzutu oraz dynamiczny hamulec silnikowy Volvo Engine Brake. Takie funkcje jak wspomaganie zrzutu (Dump Support) dbają o bezpieczeństwo operatora i przebywających w pobliżu maszyny osób nawet w najtrudniejszych warunkach.
Komatsu HM300-5 ma m.in. układ kontroli trakcji KTCS odpowiadający za zachowanie optymalnej przyczepności podczas pracy na miękkich podłożach. W momencie, gdy ujawni poślizg kół, następuje załączenie blokady między mostami. Jeśli to nie pomaga, aktywowany jest system niezależnego dohamowywania kół, po to aby przywrócić odpowiednią przyczepność. K-ATOMiCS oferuje sześciobiegową, w pełni automatyczną skrzynię biegów, wykorzystującą zaawansowany układ elektroniczny, aby wyeliminować szarpanie przy zmianie biegów i odcięcie momentu obrotowego co zwiększa wydajność silnika.
CAT 730 ma m.in. zaawansowaną automatyczną kontrolę trakcji (AATC) i wspomagane sterowanie podnoszeniem (zwiększają komfort operatora).
Wozidło przegubowe DA30 wzbogacono m.in. o nowe, samopoziomujące zawieszenie przednie oraz nowy system tylnej osi typu tandem. System pomiaru ładowności w czasie rzeczywistym jest standardowym wyposażeniem wozideł. Został sprzężony z sygnalizatorem świetlnym dla operatorów koparek, który pomaga im w utrzymaniu optymalnych załadunków wozideł co umożliwia uzyskanie maksymalnej wydajności i niskiego zużycia paliwa.
Odrobina komfortu
Wraz z postępem technologicznym, wozidła są też bardziej komfortowe i prostsze w obsłudze niż kiedyś. W Terex Trucks TA300 i TA400 punkty konserwacji umieszczono w łatwo dostępnych miejscach, dzięki czemu w przystępny sposób dostaniemy się do nich z ziemi. Dodatkowo, aby zapewnić szybki i bezpieczny dostęp do tych punktów, pokrywa silnika podnoszona jest elektrycznie, a kabinę można w pełni przechylać. Również kabiny są unowocześniane na bieżąco, tak aby zapewnić maksymalne poczucie komfortu oraz pełnej kontroli nad maszyną. Intuicyjne i proste jest też sterowanie (w pełni automatyczna lub ręczna skrzynia biegów). Komfortowi operatora sprzyja lepszy system nagłośnienia, klimatyzacja czy obniżony poziom hałasu we wnętrzu kabiny.
Sterowanie pedałem „stop ang go” w JCB Site Dumper 1T-2 sprawia, że maszyna jest łatwa w obsłudze zarówno dla nowicjuszy jak i doświadczonych operatorów. Dzięki kompaktowej konstrukcji, 1T-2 może bezpiecznie pracować w ograniczonych przestrzeniach (jeśli dołożymy do tego wąskie ogumienie to całkowita szerokość maszyny nie przekracza 1 m). Wozidła 1T-2 i 3T-2 nie wymagają dodatkowych zabiegów po zakończeniu pracy, co maksymalizuje czas użytkowania maszyn. Modele 6T-2 i 9T-2 są standardowo wyposażone w technologię automatycznej regeneracji DPF, która nie wymaga ingerencji operatora (brak przestojów i ciągłość pracy). Istnieje możliwość wyboru wysokiego, bocznego lub przedniego wysypu. Dodatkowo, zgodnie z sugestiami branży, obniżono wysokość całkowitą, co ułatwia dostęp do kabiny i poprawia stabilność, dzięki niżej położonemu środkowi ciężkości modelu 9T-2. Maszyny dostępne są z oświetleniem drogowym.
Również producent maszyn Volvo serii G zwraca uwagę m.in. na komfort eksploatacji (to coraz istotniejsze kryterium decydujące o wyborze tego, a nie innego pojazdu). -Wozidło serii G zaprojektowano tak, aby operatorom pracowało się wygodniej podczas długich zmian. Bezkonkurencyjny układ kierowniczy Volvo, znakomita amortyzacja, niski poziom hałasu, przestronność i świetna widoczność - wszystko to zmniejsza zmęczenie operatora i zwiększa jego produktywność- podkreślają dostawcy, zwracając uwagę też na szerokie pole obserwacji z kabiny i efektywne oświetlenie maszyny. Wspomaganie zrzutu (Dump Support) dba o bezpieczeństwo operatora i przebywających w pobliżu maszyny osób nawet w najtrudniejszych warunkach.
W Doosan DA30-7 i DA45-7 zmieniono położenie układu smarowania, który jest łatwo dostępny z poziomu podłoża. Miejsce nad automatycznym układem smarowania pozwoliło na umieszczenie dodatkowych wkładów ze smarem i pompy napełniania. Dla ułatwienia dostępu filtry skrzyni biegów umieszczono w pobliżu układu smarowania. Wszystkie te układy posiadają zabezpieczenia gwarantujące zbieranie nadmiarowego oleju/smaru, który można usunąć podczas serwisowania i konserwacji. Obydwa modele posiadają zewnętrzne poręcze pomocne w zapobieganiu wypadkom i niebezpiecznym sytuacjom. Wewnątrz kabiny znajduje się dodatkowy uchwyt zwiększający bezpieczeństwo operatora.
Nową kabinę maszyn CAT 730 wyposażono m.in. w elementy sterujące, funkcje ochrony przekładni, system wspomagania podnoszenia, zaawansowany automatyczny układ przeciwpoślizgowy, system ostrzegania o przewróceniu maszyny wspomagający stabilizację oraz tryb oszczędzania paliwa. Operator ma do dyspozycji kierownicę z regulacją pochylenia i wysunięcia, układ monitorujący obejmujący: kontrolkę działania, ciśnienie oleju silnikowego, główny układ kierowniczy, kierunkowskazy, światła drogowe, temperaturę cieczy chłodzącej, hamulec postojowy, wskaźnik poziomu paliwa, ograniczenie najwyższego biegu, sterowanie podnośnikiem, układ ładowania, zwalniacz, awaria przekładni. Zastosowano nagrzewnicę i układ odszraniania z wentylatorem o czterech prędkościach roboczych, wyświetlacz ciekłokrystaliczny (wskaźnik alertów, włączony bieg i kierunek jazdy, prędkość lub automatyczna zmiana biegów, przeglądanie instrukcji obsługi i konserwacji, ostrzeżenie o awarii głównego układu kierowniczego).
W kabinie operatora wywrotki Liebherr TA 230 Litronic zwracają uwagę m.in. duże okna zapewniające odpowiednią widoczność całego obszaru roboczego. Przejrzyste informacje są wyświetlane na dużym ekranie dotykowym, znajdującym się przed operatorem. Elektrycznie odchylana kabina operatora i maska odpowiadają za łatwy i bezpieczny dostęp do punktów obsługowych. Prace serwisowe można wykonać szybko m.in. dzięki łatwemu dostępowi do łożysk. Standardem są: zawór odcinający dla układu hydraulicznego, solidna ochrona cylindrów kierujących, jak również monitorowanie z tyłu za pomocą kamery.
T&M nr 2/2021
Tekst: Michał Jurczak
Add comment