Trudna sztuka ścielenia
Rozściełacze, zwane często układarkami stosuje się przy budowie i remontach dróg i autostrad, pasów startowych czy torowisk. Zasada działania tych maszyn jest dość prosta.
Masa bitumiczna jest rozładowywana do kosza zasypowego rozściełacza, a tam za pomocą podajników jest umieszczana pod stołem. Elementy stołu rozprowadzają mieszankę na całej szerokości, wstępnie ją zagęszczając. Następnie nawierzchnia jest wyrównywana i zagęszczana przez walec.
Dostępne są maszyny uniwersalne, stosowane zarówno przy wszelkich pracach budowlanych prowadzonych na drogach, od warstwy ścieralnej po
podbudowę zasadniczą drogi, ale również bardziej wyspecjalizowane, wykorzystywane do poszerzania już istniejących dróg lub formowania poboczy. Maszyny kołowe łatwiej jest przemieszczać z jednego miejsca pracy na drugie, z kolei rozściełacze gąsienicowe mają lepszą przyczepność, co przydaje się podczas realizacji szczególnie wymagających projektów, w trudnych warunkach terenowych.
Uniwersalność i wydajność
Dostawcy maszyn BOMAG zwracają uwagę na wielowariantowość modeli, sprawiającą, że maszynę można dobrać optymalnie do potrzeb konkretnego użytkownika. Wśród nich jest BF 600 C-2. Nowatorski system Ecomode reguluje hydraulikę w zależności od wymaganej mocy. Za redukcje zużycia paliwa i emisji hałasu odpowiada inteligentne zarządzanie silnikiem i układem hydraulicznym (oszczędności do 20 proc.). Z kolei Magmalife przyspiesza nagrzewanie i jednorodną dystrybucję ciepła dzięki zastosowaniu płyt aluminiowych.
Seria AMMANN AFT, m.in. AFT700-3 to również maszyny przygotowane do pracy w różnych warunkach. Stół roboczy STV5100 z ogrzewaniem gazowym ma maksymalną szerokość układania do 8,8 m (z poszerzeniami). Napęd stanowi jednostka wysokoprężna marki Cummins. Producent podkreśla, jak duże znaczenie dla stabilności i zachowania trakcji maszyny mają relatywnie długie (2,9 m) i szerokie (320 mm) gąsienice. Duża ilość rolek w podwoziu gąsienicowym poprawia sterowanie i poruszanie się na zakrętach i łukach. Kosz zasypowy ma 13-tonową ładowność. Zastosowano hydrauliczną, przednią klapę podnoszenia kosza, dwa niezależnie sterowane, rewersyjne podajniki zgrzebłowe. Maszyna w godzinę jest w stanie przerobić do 800 t materiału, maksymalna grubość układania to 310 mm. Układanie odbywa się z prędkością do 30 m/min, a prędkość transportowa to 4km/h. W serii AFT zastosowano zaawansowany system Pavemanager 2.0 monitorujący, na bieżąco parametry pracy układarki. Są też: automatyczny, programowalny system łamania stołu, a także ultradźwiękowe czujniki do kontroli pracy ślimaków.
Rozściełacze gąsienicowe ma też Volvo. Jest wśród nich ABG P7820D. Maszyna jest w stanie „przerobić” 900 t materiału na godzinę (maksymalna grubość rozściełania to 300 mm), a pojemność kosza zasypowego to 13,5 t. Komora oraz pokrywa silnika zapewniają dużo miejsca na cyrkulację powietrza, za którą odpowiada adaptacyjny wentylator chłodzący (silnik i układ hydrauliczny są odpowiednio chłodzone nawet przy wysokich temperaturach otoczenia). Funkcja ta pozwala też zmniejszyć hałas i wydłużyć czas eksploatacji maszyny.
CAT serii F ma specjalnie wbudowany generator, zaprojektowany przez ten sam zespół, który stworzył spycharkę gąsienicową D7E z napędem elektrycznym. Tyb Eco modyfikuje prędkość obrotową silnika pozwalając zaoszczędzić paliwo i zmniejszyć poziom hałasu. Stoły rozściełaczy umożliwiają regulację w zakresie do 10 m. Specjalna konstrukcja złącza zaczepu holowniczego odpowiada za unoszenie stołu rozściełającego nad podłożem, a dwubiegowy, proporcjonalny regulator przedłużeń stołu ma zapewniać szeroki zakres kontroli, szybsze nagrzewanie, zmniejszone zużycie paliwa. Elementem maszyn jest funkcja monitorowania stanu elementów grzewczych, pozwalając uniknąć ich niepotrzebnej wymiany. Monitorowanie strefy temperatury umożliwia kontynuowanie nagrzewania nawet wtedy, gdy czujnik temperatury ulegnie awarii. Wskaźniki ostrzegawcze wyświetlane są na ekranach LCD. Jedną z cech mających zapewniać odpowiednią wydajność jest układ podajnika z czterema pompami, wyposażony w nadwymiarowe podzespoły (zapewnia wysoką produktywność nawet podczas pracy w trybie Eco). Dostępne są cztery ustawienia poziome i dwa pionowe walca dociskowego (dopasowanie do różnych pojazdów i ułatwienie zmiany konfiguracji). Przykład stanowi CAT AP355F. Podwozie Mobil-Trac łączy prędkość kołowego rozściełacza z przyczepnością i zdolnością do poruszania się po miękkim terenie charakterystyczną dla rozściełaczy gąsienicowych. Do dyspozycji operatora są trzy tryby pracy układu kierowniczego/ jazdy, zapewniają alternatywne opcje sterowania funkcjami jazdy i manewrowania. Rozściełanie można prowadzić z prędkością do 64 m/min, tryb jazdy pozwala przemieszczać się maszynie z prędkością do 11 km/h.
Moc technologii
Maszyny Volvo P6820D/ P7820D ABG są uniwersalne m.in. dzięki technologii. Połączono nowej generacji system elektronicznego zarządzania pracą (EPM3, Electronic Paver Management) i funkcję menedżera ustawień (Settings Manager). EMM3 odpowiada za kontrolę nad działaniem maszyny, a menedżer ustawień pozwala zapisać indywidualne parametry dostosowane do poszczególnych projektów (zintegrowana funkcja umożliwia operatorom wczytanie parametrów zapisanych w systemie EPM3 i wykorzystanie ich przy podobnych zadaniach). Upraszcza w ten sposób początkową konfigurację maszyny i pozwala szybko rozpocząć pracę. Z kolei Pave Assist to zestaw narzędzi z takimi funkcjami szczegółowymi jak: profilowanie termiczne (Thermal Profiling), prognoza pogody (Weather View), czy menedżer materiałów (Material Manager).
W CAT serii F zwraca uwagę np. na układ kontroli nachylenia (Cat Grade Control) zintegrowany w wyświetlaczach ciągnika oraz stołu zwiększający wydajność. Istnieje możliwość przeniesienia ustawień napędu i podawania między poszczególnymi stacjami za pomocą jednego przełącznika. Jest też tzw. funkcja automatycznej jazdy; przenośniki ślimakowe i hydrauliczne przedłużenia ramy podnoszą się wraz ze stołem, co zapobiega ich uszkodzeniu podczas transportu. Z kolei funkcja Product Link zdalnie monitoruje położenie maszyny, liczbę motogodzin, zużycie paliwa, kody błędów, stan realizacji działań konserwacji zapobiegawczej. Ustawienia zmiennej prędkości zagęszczania pomagają regulować system w celu zmaksymalizowania jakość układanej nawierzchni. Automatyka zwiększa efektywność m.in. w maszynie CAT AP355F. Na początku każdego przejazdu układ automatycznego napełniania podajnika materiału aktywuje ślimaki i przenośniki, a następnie przenosi materiał w poprzek frontowej części stołu, aż materiał osiągnie określone punkty czujników podawania. To pozwala operatorom szybko regulować prędkości układu podawania, zapewniając płynny przepływ materiału przed stołem.
Bezstopniowo regulowany potrójny stół w maszynach Sumitomo (m.in. HA90C-2), umożliwia układanie w zakresie 2,3 - 6 m. System Zgarniania (Strike-off System) STV odpowiada za optymalny rozdział materiału pod stołem układającym, jak i równomierne, wstępne zagęszczenie materiału. Innowacyjny stół J-Paver zastępuje dwa konwencjonalne typy stołów. Różnica wysokości pomiędzy stołem podstawowym a poszerzeniami może być skorygowana za pomocą odpowiedniego przełącznika. Łamanie stołu (daszek -1+3 proc.) można ustawić za pomocą odpowiedniego przełącznika na stole. Kiedy uruchomiona jest funkcja blokady stołu, siłownik podnoszenia stołu zapobiega przed jego opadaniem po zatrzymaniu maszyny (utrzymuje stół). Zastosowano nowy system załadunku masy. Obniżono przednią krawędź kosza, tak by pasowała do pojazdów ciężarowych z niskimi zderzakami. Klapy przednie kosza wraz z osłonami gumowymi są sterowane przez dwa siłowniki hydrauliczne, trzymające masę wewnątrz kosza i zapobiegające jej wysypaniu się przed maszynę. Skrzydła kosza działają niezależnie (przydatne przy omijaniu przeszkód na drodze). Wysokość ślimaka może być dowolnie dostosowana do grubości wykładanej masy (zakres regulacji: 115 mm - 265 mm).
Komfort być musi
Dostawcy maszyn CAT serii F (m.in. AP355F) podkreślają bardzo dobrą widoczność, co wynika z zastosowania dwóch niezależnych stacji wysuwanych poza obrys maszyny. Wskaźniki górnego i dolnego położenia zaczepu holowniczego ułatwiają regulację wysokości operatorom ciągników i stołów. Dodatkowy komfort dają: opcjonalne podgrzewanie siedziska, zawieszenie pneumatyczne oraz przechylane pulpity sterownicze. Obsługę upraszczają też duże, intuicyjne symbole (regulacja jasności ułatwia użytkowanie w dzień i w nocy; wypukłe przełączniki są łatwo rozpoznawalne). Interaktywny wyświetlacz dotykowy zapewnia dostęp do takich funkcji jak: aktywacja generatora, zasilanie pomocnicze; regulacja temperatury stołu; regulacja prędkości wibracji i zagęszczania; regulacja wysokości mieszania. Elementy układu podgrzewania płyt listwy wibracyjnej można łatwo wysunąć, co pozwala na ich szybką wymianę w przypadku awarii.
Konstruktorzy maszyn Volvo (P6820D/P7820D ABG) chwalą się m.in. ograniczeniem hałaśliwości (dzięki dopasowaniu mocy silnika do potrzeb danego zadania, adaptacyjnemu trybowi Eco i zoptymalizowanej liczbie obrotów silnika). Przynosi to korzyści zarówno pracownikom drogowym, jak osobom mieszkającym w sąsiedztwie terenu robót. Aby środowisko pracy operatora było komfortowe, dach ma wbudowaną izolację przeciwdźwiękową, a automatyczny napinacz gąsienic zmniejsza drgania. Wszystkie przyciski sterujące funkcjami rozściełacza zgrupowano w ramach jednego systemu i umieszczono w polu widzenia operatora. Używając pokrętła, można szybko wybierać potrzebne funkcje i regulować ich parametry.
Ułatwienie obsługi przyświecało też konstruktorom maszyn BOMAG (m.in. BF 600 C-2). Quick Coupling to inteligentny, szybki system mocowania, który umożliwia poszerzenie stołu bez konieczności przykręcania śrubami (skrócenie czasu przezbrajania). Pulpit sterowniczy i fotel tworzą stanowisko z możliwością regulacji. Cały pulpit sterowniczy można przesuwać w lewo i w prawo z maksymalnym wysięgiem 60 cm. Każdą funkcję można wybrać bezpośrednio na pulpicie sterowniczym. Komora silnika z układami hydraulicznymi jest łatwo dostępna z każdej strony, natomiast dostęp do wszystkich filtrów jest zapewniony z jednej strony. - Nasze układarki do asfaltu można już obsługiwać po krótkim wprowadzeniu, bez konieczności odbywania czasochłonnych szkoleń - podkreślają dostawcy.
CHARAKTERYSTYKI POPULARNYCH UKŁADAREK
AMMANN
Układarki serii AFT zwiększają jakość na każdym etapie procesu, już od załadunku kosza, rozwiązania zapobiegające segregacji w zbiorniku i systemie podawania materiału, zapewniające odpowiednie wstępne zagęszczanie i gładkość powierzchni. Przykład stanowi technologicznie zaawansowana układarka gąsienicowa AFT700-3, przygotowana do pracy na wszelkich typach dróg. Zastosowano stół roboczy STV5100 z ogrzewaniem gazowym o maksymalnej szerokości układania do 8,8m z poszerzeniami (opcjonalnie). Napęd stanowi wydajny silnik diesla Cummins najnowszej generacji, spełniający normy emisji spalin T4 final. Zawansowany system Pavemanager 2.0 monitoruje parametry pracy układarki na bieżąco. Maszyny dostępne w opcji z belkami uśredniającymi nierówności, systemem kontrolującym bieżące zużycie masy oraz nowatorskim systemem automatycznie dopasowującym szerokość stołu do krawędzi układania.
BOMAG
BOMAG rozwija konstrukcję układarek nawierzchni drogowych, typoszereg – zdaniem producenta obejmuje najbardziej uniwersalne maszyny spośród oferowanych obecnie na rynku. BF 600 C-2 to uniwersalna układarka do asfaltu. Połączono w niej wydajność i elastyczność. Zwraca uwagę odpowiedni rozkład materiału nawet przy dużych szerokościach układania. Ecomode reguluje hydraulikę w zależności od wymaganej mocy. Jest to aktywny system zarządzania silnikiem i układem hydraulicznym, który oszczędza do 20 proc. paliwa, znacznie redukuje hałas i ogranicza negatywny wpływ na środowisko. Redukcja zużycia paliwa i emisji hałasu następuje poprzez inteligentne zarządzanie silnikami. Magmalife zapewnia szybsze czasy nagrzewania i jednorodną dystrybucję ciepła dzięki zastosowaniu płyt aluminiowych. Na skrócenie czasu uzbrajania wpływa Quick Coupling - system szybkiego mocowania.
CAT
CAT serii 655F to rozściełacze przeznaczone do średnich i dużych projektów, z gumowymi gąsienicami, sprawdzające się na wielu budowach. Zwraca uwagę m.in. wysoka prędkość jazdy i przyczepność. Tryb Eco zmniejsza zużycie paliwa o 5 proc. względem rozściełaczy CAT serii E, a dodatkowo obniża poziom hałasu. Niezależne, podwójne stanowisko operatora wysuwane poza obrys maszyny zapewnia należytą widoczność wokół rozściełacza. Stoły rozściełaczy z serii SE gwarantują odpowiednią równość, zagęszczenie wstępne oraz fakturę warstwy, a jednocześnie umożliwiają regulację w szerokim zakresie. Duża moc elektrycznego układu ogrzewania stołu rozściełacza pozwala na szybkie rozpoczęcie pracy: czas rozgrzewania od 5 st. C do 130 st. C wynosi zaledwie 15 min. Konstrukcja podwozia ogranicza ruchy punktu holowania, co zapewnia uzyskanie wysokiej równości nawierzchni.
SUMITOMO
To rodzina maszyn napędzanych silnikami wysokoprężnymi Isuzu. Przykładem są modele: HA60W-8 (moc 125 KM, szerokość układania do 6 m) oraz HA90C-2 (180 KM; 9 m). Jednostki posiadają DPD, do oczyszczania spalin (wyłapuje i wypala pył w gazie spalinowym). Nagromadzenie pyłu może być monitorowane przez miernik statusu urządzenia, w regularnych odstępach odbywa się też automatyczna regeneracja, czyli czyszczenie filtrów. Układarki zaopatrzono w bezstopniowo regulowany, potrójny stół umożliwiający układanie w zakresie 2,3 – 6 m, a także STV (System Zgarniania) odpowiadający za należyty rozdział materiału pod stołem układającym, jak i za równomierne wstępne zagęszczenie materiału. Innowacyjny J-Paver zastępuje dwa konwencjonalne typy stołów. Różnica wysokości pomiędzy stołem podstawowym a poszerzeniami może być szybko skorygowana za pomocą odpowiedniego przełącznika.
VOLVO
Układarka gąsienicowa P6820D ABG może rozściełać masę na szerokości do 10 m. Wyposażono ją w jednostkę wysokoprężną silnik Volvo o mocy 191 KM. Tryb adaptacji mocy sam dopasowuje obroty silnika do aktualnych potrzeb maszyny. System zarządzania maszyną EPM3 sprawia, że sterowanie oraz ustawienie wszystkich niezbędnych funkcji rozściełania jest proste i intuicyjne. Producent zwraca uwagę na trwałe i solidne podwozie, którego zadaniem jest odpowiednia stabilizacja maszyny, w każdych warunkach. Dane eksploatacyjne są transferowane i dostępne w telematycznym systemie Volvo Care Track, w którym w każdej chwili użytkownik może sprawdzić całą historię pracy maszyny, a na podstawie otrzymanych danych zaplanować i przygotować kolejne prace. Maksymalna wydajność rozściełacza to 700 t/h, poj. kosza zasypowego wynosi 13,5 t.
T&M nr 4/2020
Tekst: Michał Jurczak
Add comment