Przegubowi mocarze
Pomimo ciągłego postępu technologicznego, wydobycie surowców kopalnych staje się coraz trudniejsze z racji ich umiejscowienia oraz niezbyt przyjaznego środowiska.
Wozidła mogą pomóc w przezwyciężaniu tych barier. W ostatnich latach pojawiło się kilka nowych modeli, a w całkiem nieodległej przyszłości ważnych zmian może być jeszcze więcej. Producenci zaangażowali się już np. w prace nad stworzeniem autonomicznych wozideł.
Wozidła zyskują powodzenie w wielu dziedzinach. Są pojazdami uniwersalnymi, zwrotnymi, można je stosować w produkcji kruszyw, czy w transporcie na placach budów. Ich walorem jest to, że konstrukcyjnie przypominają typowe ciężarówki, natomiast dysponują znacznie większymi możliwościami podczas transportu na krótszych dystansach. Doczekały się wersji sztywnoramowych oraz przegubowych. W ostatnich latach powodzenie mają głównie te drugie.
Na budowę i nie tylko
Na rynek trafiły niedawno wozidła przegubowe z napędem zgodnym z proekologiczną normą Stage V. Maszyny oferowane przez Doosan Construction Equipment: DA30-7 i DA45-7 zastąpiły dotychczasowe modele DA30-5 i DA40-5 (Stage IV). Producent zachwala, że wyróżniają się wydajnością w trudnym i grząskim terenie, niskim zużyciem paliwa, trwałością. Ładowność wynosi odpowiednio 28 i 41 t. Do napędu DA30-7 wykorzystano nowy 9-litrowy silnik wysokoprężny Scania DC09 o mocy 375 KM, w DA45-7 zainstalowano również nową, 13-litrową jednostkę Scania DC13 o mocy 500 KM. Oba silniki wcześniej poddano dwuletnim testom w wymagających warunkach budowlanych i wydobywczych, przeszły je, co wynika m.in. z małej ilości wprowadzonych zmian w samym bloku silnika. Główny element silników Scania odpowiadający za ich niezawodność nie uległ zmianie – zasadnicza różnica między nowymi wersjami a ich poprzednikami tkwi w ulepszonym układzie oczyszczania spalin. Jak wszystkie wozidła przegubowe tej marki, pojazdy wyposażono w przegub znajdujący się za pierścieniem obrotowym, odpowiadający za równe rozłożenie obciążenia na osi przedniej nawet w przypadku skręcania w maksymalnym zakresie. W połączeniu ze swobodną tylną osią typu tandem daje to równomierne rozłożenie obciążenia na każde koło i gwarantuje stały kontakt sześciu kół z podłożem oraz napęd pozwalający na równe rozłożenie mocy i uzyskanie wydajności na trudnym terenie (miękkie podłoże, strome zbocza, ciasne zakręty).
Wytrzymałość i wydajność to walory, które podkreśla też dostawca maszyn CAT 730. Do napędu służy 375-konny, fabryczny Diesel. Przednia rama charakteryzuje się dużym przekrojem konstrukcji komorowej i szerokimi sztywnymi podłużnicami odpornymi na działanie dużych momentów skręcających. Kształt ramy ma redukować naprężenia w strefie przegubu i optymalizować geometrię zawieszenia. Tylna rama ma konstrukcję skrzynkową, składa się z czterech płyt (zmniejsza koncentrację naprężeń). W nadwoziu zastosowano hartowaną stal o twardości 450 w skali Brinella. Górna bariera skrzyni ogranicza rozsypywanie materiału w strefie załadunku. Zwężenie skrzyni umożliwia czyste wyrzucenie ładunku, eliminując odkładanie się materiału. Trzypunktowe zawieszenie przedniej osi wahliwej ma chronić elementy wozidła w trudnych warunkach drogowych, pochłaniając wstrząsy przenoszone od podłoża na ramę maszyny. Czas podnoszenia skrzyni to 12sek. a opuszczania 8 sek. Wewnętrzny promień skrętu pojazdu nie przekracza 4 m. W układzie napędowym zastosowano mechanizmy różnicowe, wyposażone w automatyczne sprzęgła międzykołowych i międzyosiowych blokad mechanizmów różnicowych. Napęd przenoszony jest na trzy osie (sześć kół).
Liebherr TA230 Litronic to z kolei 24,4-tonowa maszyna o ładowności 30 t. Maksymalna obj. skrzyni wynosi 19 m sześc. - Silnik Liebherr D 936 został opracowany specjalnie dla TA 230 Litronic i charakteryzuje się niskim zużyciem paliwa. Całkowita szerokość wszystkich wersji jest mniejsza niż 3 m, dzięki czemu wywrotkę można szybko przetransportować – podkreślają dostawy maszyn. Wywrotki Liebherr zaprojektowano z myślą o maksymalnym obciążeniu. Producent zwraca uwagę na duży korpus wywrotki i mocny układ napędowy (silnik Liebherr i 8-biegowa skrzynia biegów ZF), jak również wysoką wydajność zwalniacza 300 kW, w połączeniu z mokrymi hamulcami wielotarczowymi i układem napędowym Powershift 6x6. Układ hydrauliczny wykrywa ładunek, przechyli całkowicie załadowany korpus wywrotki w 12 sek. i obniża go ponownie w 8 sek. Innowacyjny jest system ogrzewania skrzyni ładunkowej. Nie jest napędzany przez emisję spalin z silnika, ale przez oddzielny system podgrzewania wody (ogrzewanie skrzyni ładunkowej jest bardziej efektywne).
Bezpieczeństwo i komfort
Nowością jest wozidło Volvo serii G. Producent zwraca uwagę m.in. na komfort eksploatacji (to coraz istotniejsze kryterium decydujące o wyborze tego, a nie innego pojazdu). W skład nowych funkcji wchodzą system Cruise Control, regulacja prędkości podczas zjazdów z wzniesień i przekładnia OptiShift. Wykorzystanie maksymalnego potencjału maszyny ułatwiają operatorom m.in. wspomaganie podjazdu pod wzniesienia, hamulec załadunku i zrzutu oraz dynamiczny hamulec silnikowy Volvo Engine Brake. Operatorzy mogą włączać i ustawiać system Cruise Control tak, aby zachowywać stałą prędkość jazdy w celu zwiększenia wydajności i płynności. Z kolei system regulacji prędkości podczas zjazdów z wzniesień pozwala operatorom utrzymywać pełną kontrolę nad zachowaniem i prędkością maszyny podczas pracy na zboczu. Funkcje automatyczne, takie jak nowa przekładnia OptiShift, która dodatkowo obniża zużycie paliwa i zwiększa produktywność dzięki skróceniu cykli roboczych i podwyższeniu komfortu operatora korzystnie wpływają na łatwość obsługi, zapewniając tym samym bezkonkurencyjny poziom wygody operatorom. -Wozidło serii G zaprojektowano tak, aby operatorom pracowało się wygodniej podczas długich zmian. Bezkonkurencyjny układ kierowniczy Volvo, znakomita amortyzacja, niski poziom hałasu, przestronność i świetna widoczność - wszystko to zmniejsza zmęczenie operatora i zwiększa jego produktywność- podkreślają dostawcy, zwracając uwagę też na szerokie pole obserwacji z kabiny i efektywne oświetlenie maszyny. Wspomaganie zrzutu (Dump Support) dba o bezpieczeństwo operatora i przebywających w pobliżu maszyny osób nawet w najtrudniejszych warunkach.
W ubiegłym roku o nową kabinę zostało zaopatrzone wozidło Doosan DA30. Otrzymało też nowe samopoziomujące zawieszenie przednie oraz nowy system tylnej osi typu tandem (boogie). Podobnie postąpiono z nowym DA45-7. Kabiny mają wygodne uchwyty i podnóżek oraz ulepszony wyświetlacz, który jest łatwiejszy w obsłudze nawet dla zmęczonych oczu. Oprócz zmian wizualnych, wprowadzono kilka ulepszeń funkcjonalnych, poprawiających bezpieczeństwo, komfort i ułatwiających serwisowanie. Jednym z nich jest nowa konfiguracja zbiorników oleju napędowego i AdBlue. Zostały znacznie obniżone, dzięki czemu operator stojący obok maszyny może je napełnić z poziomu podłoża. Zmieniono również położenie automatycznego układu smarowania (stanowi standardowy element wyposażenia), który jest teraz łatwo dostępny z podłoża, a nad nim umieszczono dodatkowe wkłady ze smarem i pompę do napełniania. Dla ułatwienia dostępu, w pobliżu układu smarowania, umieszczono filtry skrzyni biegów. Wszystkie te układy mają zabezpieczenia gwarantujące zbieranie nadmiarowego oleju/smaru, który można usunąć podczas serwisowania i konserwacji. Standardowym wyposażeniem jest system pomiaru ładowności w czasie rzeczywistym. Sprzężony z sygnalizatorem świetlnym dla operatorów koparek, pomaga w utrzymaniu optymalnego załadunku wozideł.
Nową kabinę mają też maszyny CAT 730. Model wyposażono m.in. w nowe elementy sterujące, funkcje ochrony przekładni, system wspomagania podnoszenia, zaawansowany automatyczny układ przeciwpoślizgowy, system ostrzegania o przewróceniu maszyny wspomagający stabilizację oraz tryb oszczędzania paliwa. Operator ma do dyspozycji kierownicę z regulacją pochylenia i wysunięcia, układ monitorujący obejmujący: kontrolkę działania, ciśnienie oleju silnikowego, główny układ kierowniczy, kierunkowskazy, światła drogowe, temperaturę cieczy chłodzącej, hamulec postojowy, wskaźnik poziomu paliwa, ograniczenie najwyższego biegu, sterowanie podnośnikiem, układ ładowania, zwalniacz, awaria przekładni. Zastosowano dodatkowy układ kierowniczy (elektrohydrauliczny), a także nagrzewnicę i układ odszraniania z wentylatorem o czterech prędkościach roboczych, wyświetlacz ciekłokrystaliczny (wskaźnik alertów, włączony bieg i kierunek jazdy, prędkość lub automatyczna zmiana biegów, przeglądanie instrukcji obsługi i konserwacji, ostrzeżenie o awarii głównego układu kierowniczego).
W kabinie operatora wywrotki Liebherr TA 230 Litronic zwracają uwagę m.in. duże okna zapewniające odpowiednią widoczność całego obszaru roboczego. Automatyczna skrzynia biegów, zwalniacz i dźwignie są precyzyjne i łatwe w użyciu, co pomaga operatorowi zachować czujność i koncentrację w trakcie pracy. Przejrzyste informacje operatora są wyświetlane na dużym ekranie dotykowym, znajdującym się przed operatorem. Napęd rozpoznaje wszystkie stany maszyny, prace serwisowe można wykonać szybko m.in. dzięki łatwemu dostępowi do łożysk. Elektrycznie odchylana kabina operatora i maska mają zapewniać łatwy i bezpieczny dostęp do wszystkich punktów obsługowych. Standardem są: zawór odcinający dla układu hydraulicznego, a także solidna ochrona cylindrów kierujących, jak również monitorowanie z tyłu za pomocą kamery.
CHARAKTERYSTYKI POPULARNYCH WOZIDEŁ PRZEGUBOWYCH
CAT
Cat 730 dysponuje skrzynią o poj. 17,5 m.sześc. i ładownością 28 t. Wiodący w klasie poziom wydajności i nowe funkcje, takie jak zaawansowana automatyczna kontrola trakcji (AATC) i wspomagane sterowanie podnoszeniem zwiększają komfort operatora. Napęd na przenoszony jest na trzy osie (sześć kół). W układzie napędowym zastosowano mechanizmy różnicowe: standardowo wyposażone w automatyczne sprzęgła międzykołowych i międzyosiowych blokad. Za przeniesienie napędu odpowiada automatyczna skrzynia biegów z sześcioma biegami do jazdy w przód i jednym biegiem wstecznym. Na wszystkich kołach zastosowano dwuobwodowe, zabudowane hamulce w kąpieli olejowej. Elementem wyposażenia jest fabryczny moduł oczyszczania gazów spalinowych (CEM) i pakiet do oczyszczania spalin montowany w układzie wydechowym.
DOOSAN
Doosan Construction Equipment wprowadził na rynek nowe wozidła przegubowe DA30-7 i DA45-7 zgodne z normą Stage V. Sprawdzają się w trudnym i grząskim terenie, charakteryzują niskim zużyciem paliwa i wysokim komfortem operatora, a także zwiększoną niezawodnością. Do napędu zastosowano jednostki wysokoprężne o mocy 375 i 500 KM. Główny element silników Scania odpowiadający za ich niezawodność nie uległ zmianie – zasadnicza różnica między nowymi wersjami a ich poprzednikami tkwi w ulepszonym układzie oczyszczania spalin. Jak wszystkie wozidła przegubowe Doosan, nowe modele wyposażone są w przegub znajdujący się za pierścieniem obrotowym, który zapewnia równe rozłożenie obciążenia na osi przedniej nawet w przypadku skręcania w maksymalnym zakresie. W połączeniu ze swobodną tylną osią typu tandem (boogie) daje to równomierne rozłożenie obciążenia na każde koło i gwarantuje stały kontakt sześciu kół z podłożem oraz napęd pozwalający na równe rozłożenie mocy.
KOMATSU
Komatsu HM300-5 to wozidło napędzane 332-konnym silnikiem wysokoprężnym. Masa eksploatacyjna maszyny sięga 53,5 t(maksymalna ładowność 28 t), wysokość ładowania to tylko 2,83 m. Dodatkowe dwa jednostopniowe siłowniki podnoszenia nadwozia zapewniają 70-stopniowy kąt zrzutu. Operator ma do dyspocyzji tryby pracy pozwalające optymalnie dostosować maszynę do konkretnyuch warunków (w tym trub ekonomiczny). Układ kontroli trakcji KTCS odpowiada za zachowanie optymalnej przyczepności podczas pracy na miękkich podłożach. W momencie, gdy ujawni poślizg kół, następuje załączenie blokady między mostami. Jeśli to nie pomaga, aktywowany jest system niezależnego dohamowywania kół, po to aby przywrócić odpowiednią przyczepność. K-ATOMiCS oferuje sześciobiegową, w pełni automatyczną skrzynię biegów, która wykorzystuje zaawansowany układ elektroniczny, aby wyeliminować szarpanie przy zmianie biegów i odcięcie momentu obrotowego co zwiększa wydajność silnika.
LIEBHERR
Liebherr TA230 Litronic jest 24-tonową maszyną o ładowności 30 t. Maksymalna obj. skrzyni to 19 m sześc. (z burtami, załadowana z usypem), a nominalna to 14,2 m.sześc. (załadowana płasko). Układ napędowy zaprojektowano z myślą o maksymalnej wydajności i trwałości. Silnik Liebherr (poj. 10,5 l) i 8-biegowa skrzynia biegów ZF odpowiadają m.in. za właściwości terenowe, a także wysokie prędkości maksymalne zarówno do przodu, jak i do tyłu. Silnik Liebherr D 936 został specjalnie zaprojektowany dla wozideł TA 230 celem zminimalizowania zużycia paliwa. Model TA 230 wyróżnia też design oraz solidna konstrukcja. Kabina operatora oferuje dużo miejsca, wygodne wyposażenie oraz optymalną widoczność dzięki dużym przeszkleniom. Całkowita szerokość wozideł, dla wszystkich wersji, jest mniejsza niż 3 m, co zapewnia ich szybki a zarazem relatywnie tani transport.
VOLVO
Volvo Construction Equipment odświeża swoją gamę wozideł przegubowych serii G. W skład nowych funkcji wchodzą system Cruise Control (aby zachowywać stałą prędkość jazdy w celu zwiększenia wydajności i płynności transportu), regulacja prędkości podczas zjazdów z wzniesień (pozwala operatorom utrzymywać pełną kontrolę nad zachowaniem i prędkością maszyny podczas pracy na zboczu) i przekładnia OptiShift. Maszyna serii G oferuje szereg funkcji, które ułatwiają operatorom wykorzystanie jej potencjału m.in. wspomaganie podjazdu pod wzniesienia, hamulec załadunku i zrzutu oraz dynamiczny hamulec silnikowy Volvo Engine Brake. Takie funkcje jak wspomaganie zrzutu (Dump Support) dbają o bezpieczeństwo operatora i przebywających w pobliżu maszyny osób nawet w najtrudniejszych warunkach. Innowacyjne rozwiązania przekładają się na poziom bezpieczeństwa, komfortu i produktywności, bez względu na panujące warunki.
T&M nr 2/2020
Tekst: Michał Jurczak
Add comment